Op 30 september jl. is bekendgemaakt dat TNO voeding verhuist naar Wageningen en samen gaat met FBR (WUR). Het nieuwe centrum (sic!) heeft als voorlopige werktitel “Dutch Food Institute” en wordt het sluitstuk van de samenwerking tussen TNO, DLO-FBR en TIFN die in 2015 gestart is onder druk (of was het inspiratie) van de Topsector Agri&Food. Volgens de persberichten gaan er ongeveer 50 TNO’ers over naar DLO en ik hoop dat er medewerking is van de OR van beide organisaties. Ik mag overigens geen DLO meer zeggen, want sinds kort is de naam omgeturnd naar Wageningen Research. Dit laatste lijkt logisch aangezien de universiteit Wageningen University heet. De samenwerkingsvorm WUR heeft overigens geen juridische status voor zover ik weet, maar dat zal ook niet lang op zich laten wachten.
Deze fusie (of neemt DLO eigenlijk TNO-Voeding over?) hangt al minstens 15 jaar in de lucht. Rond het jaar 2000 speelde deze gedachte al, en in de laatste 10 jaar zijn de plannen minstens eens per twee jaar van stal gehaald. Prima dus dat na 15 jaar twijfelen de fusie gewoon wordt doorgezet. Twee grotendeels door de staat gefinancierde – en ook op elementen met elkaar in competitie zijnde – onderzoeksinstituten was immers wat veel in Nederland. Nu maar hopen dat EZ zo verstandig is om niet ‘derden’ toe te staan nieuwe staatsinstituten te vormen in het domein voedseltechnologie en voedselgezondheid. Het staats-R&D landschap is immers te erg verfrommeld in de laatste 15 jaar.
Aan de zijlijn hoor ik overigens overheden al zichzelf op de borst kloppen: ”Kijk, de gouden driehoek werkt!”. Mensen die mij een beetje kennen, weten dat ik dat concept klinkklare onzin vind. Honderden miljoenen per jaar worden inmiddels verbrast en op de simpele vraag “Welke 5 innovaties zijn er in de laatste 5 jaar uit TNO of DLO gekomen?” is een lange stilte het enige antwoord. DLO, ik bedoel het oude praktische praktijkonderzoek, heeft tientallen jaren -in de periode na de tweede wereldoorlog- aan de basis gestaan van het Nederlandse Agri-Food succes. Maar het is niet meer. Geilheid op grote Europese projecten die vooral een gelddraaimolen zijn, een elitair denken met focus op fundamenteel onderzoek en een stokoud personeelsbestand zijn betere omschrijvingen. Met werknemers die daarnaast standaard ‘blijven-zitten-tot-hun-pensioen’ heeft men weinig creativiteit, vernieuwing en energie (meer) in huis.
Ik werk bijna 20 jaar in deze sector, sinds meer dan 10 jaar met mijn partners in een volledig private omgeving. Gelukkig hebben we heel eigenwijs 10 jaar geleden besloten om naast private R&D ook een incubator te starten. Onze overheid heeft ondertussen een naïef PPS-beleid geïntroduceerd. Hierbij heeft zij vrijwel geen oog gehad voor a) de behoeftes van hightech MKB, en b) het feit dat overheden of overheidsinstituten nooit mogen concurreren met het private bedrijfsleven (zie ook cie Cohen uit 1998). In 2012 schreef ik hier drie artikelen over. DLO en TNO zijn te vergelijken met de publieke omroep. En de publieke omroep mag niet concurreren met RTL4 door alleen maar populaire programma’s uit te zenden.
Uiteindelijk is de situatie in R&D in de laatste tien jaar sterk verslechterd. Iets wat de NL food-technologie sector wel gaat merken in de komende tien of twintig jaar. De volgende getallen illustreren dit:
- Eind jaren 90 werkten er ongeveer 550 mensen bij ATO-DLO (= de voorganger van FBR-DLO of te wel het nieuwe Dutch Food Institute), nu veel minder dan 200.
- Eind jaren 90 werkten er bij Unilever Research in Vlaardingen ongeveer 1200 personen, nu minder dan 250.
- Ongeveer 10 jaar geleden werkten er bij NIZO ongeveer 200 personen, nu lijkt het personeelsbestand onder de 100 gezakt te zijn. Het gaat niet zo goed daar.
- De instituten richten zich nu meer en meer op ‘receptuur optimalisatie’ (lees minder vet en minder zoet); nieuw technologie onderzoek is geen echte prioriteit meer.
- Nieuwe conserveertechnologie onderzoek bij de WUR heeft in 10 jaar 0 extra inzicht, producten of waarde opgeleverd. Deze activiteit zit nu helemaal bij private partijen. DLO zou hier mee moeten stoppen wat mij betreft.
- Het agro-mechanisatie onderzoek is 15 jaar geleden volledig weggesaneerd (IMAG-DLO). De machine en echte technologie focus is overigens hoe dan ook weg bij WUR en DLO.
- Geen aansprekende innovaties gecreëerd vanuit de instituten in de laatste vijf a tien jaar. (Wie-o-wie komt met 5 aansprekende voorbeelden?)
- Bij Heinz Global R&D (Nijmegen) is het aantal R&D medewerkers teruggezakt naar tussen de 100 en 125 mensen. Kraft Foods R&D USA is ook aan het krimpen.
- Danone R&D: mooi groot nieuw pand in Utrecht, maar overall minder R&D mensen in dienst vergeleken met 10 jaar geleden. Op dit moment waarschijnlijk ongeveer 100-200 FTE in Nederland. Focus ligt vooral op voeding-medisch onderzoek; uiteraard een bewuste strategie van Danone.
- FrieslandCampina R&D : groot nieuw pand, maar overall minder R&D mensen in dienst vergeleken met 10 jaar geleden. Op dit moment waarschijnlijk ongeveer 200 FTE. Sterkte focus op de meer-met-minder strategie (zie ook roadmap 2020). Weinig tot geen focus op nieuwe technologie of disruptieve andere nieuwe producten.
- Veel proeffabrieken gesloten (aardappel en frietlijn bij FBR, melklijn van de Universiteit, proef-bakkerijen bij NBC, flinke krimp bij proef-kassen in het Westland, minder varkens praktijk onderzoek). Hoe kan je applicatie-onderzoek of NPD doen als je geen ‘echte’ faciliteiten meer hebt?
- De “voeding en gezondheids / nutriënten / diëtisten” afdeling van TNO bestaat niet meer, deze groep is opgenomen bij het Voedingscentrum (en daarna wegbezuinigd). Wie o Wie binnen de Nederlandse voedsel R&D houdt zich nu nog bezig met aanbevolen dagelijkse hoeveelheden? Wie maakt de update voor de Vitamine D norm?
Ik kan zo nog wel even doorgaan. Niets om echt blij van te worden.
Innovatie verloopt niet via herhalingsonderzoek, via PowerPoints of rapportjes, via websites of via het opleiden van jong talent alleen. Innovatie wordt ook niet gerealiseerd door de inzet van meer procesmanagers, projectleiders of consultants. Neen, innovatie gaat over ideeën, concepten, prototypes, launching customers, startups en markten. Wat daar voor nodig is: creatievelingen, ontwikkelaars en ingenieurs, ondernemers, investeerders en klanten met lef.
Het nieuwe Dutch Food Institute heeft de ambitie om weer te gaan groeien naar 240 FTE, zo lees ik net. Maar de facto is het aantal R&D’ers (in FTE uitgedrukt) in 15 jaar tijd al gereduceerd van een stuk of 2500 a 3000 naar veel minder dan 800 nu. En wat vooral opvalt:
- dat er minder wordt betaald aan R&D vanuit het bedrijfsleven, nog steeds komt veel financiering vanuit de overheid;
- dat er weinig ROI is op deze overheidsfinanciering (behalve goed betaalde en goed opgeleide researchers, waar de markt overigens maar beperkt op wacht);
- veel minder technologieontwikkeling (en juist de GMV-leden snakken naar nieuwe technologie), en veel meer op de toepassingen (vaak op HBO niveau …);
- veel minder vernieuwend, diepgaand en creatief fundamenteel onderzoek. Eerder ‘ingenieursbureau’-achtige diensten door overheidsinstituten;
- veel minder innovatie (= nieuwe producten en technologieën op de markt) dus ook de multinationals hebben weinig voorbeelden;
- grootschalige initiatieven die keihard in competitie zijn met het bestaande bedrijfsleven (denk aan Algenpark van de WUR).
Terug naar de WUR (Dutch Food Initiative). Hoe minder concurrentie hoe fijner, zeg ik als hightech ondernemer en CEO van TOP BV. Hoe minder aanbod van R&D hoe meer vraag naar gespecialiseerde private bedrijven zoals TOP bv. Prima dus?! Neen, niet prima. Een land als Nederland kan alleen aan de top blijven als er zeer goede creatieve en sterk vooroplopende instituten zijn. Hun opdrachtgevers (bedrijven en EZ) dienen daartoe meer de zweep over het Dutch Food Initiative te leggen. Lang geleden schreef ik een 20 punten plan voor een goed R&D ecosysteem; dat plan is nog steeds actueel denk ik. De overname van TNO voeding door WUR is een prima eerste stap, maar nu nog echt disruptief gaan innoveren door flink voorop te gaan lopen EN deze kennis en inzichten gratis ter beschikking te stellen aan het Nederlandse bedrijfsleven.
De publieke omroep en de private omroepen gaan tezamen ten onder als er niet heldere richtlijnen en afspraken gemaakt worden t.a.v. de functie van de publieke omroep. Dit laatste geldt ook voor het Dutch Food initiative. Door te blijven werken aan het onderzoek van toen, verliest dit centrum haar bestaansrecht. Wordt dus transparant, durf onderzoekslijnen af te breken, en gooi de luiken open. Betrek slimme derden bij het opzetten van de nieuwe onderzoekslijnen voor de toekomst. Het agenderen in een Open Innovatie setting dus met specialisten van buiten. Blijf niet hangen in het verleden. TNO heeft met voedselprinten een mooi thema in handen. En biocascadering (grootschalige verwerking van reststromen) kan prima een collectief thema worden. Maar technologieën zoals AMAP, PEF en HPP horen niet meer bij Dutch Food Initiative. Deze oude nieuwe technologieën zijn nu zo goed uitgerold in de praktijk dat die onderwerpen losgelaten dienen te worden. Kortom, move on! Dutch Food Initiative dient voorop te gaan lopen, niks niet luisteren naar de topsector met de oude grote mastodonten zoals Unilever, FrieslandCampina, Vion of Greenery.
Kortom, laat los wat te oud is (en daarmee bedoel ik zowel de mensen, maar vooral de onderwerpen), ga weer vooruit lopen (ATO-DLO methode 1997-2002!), en ga in de nieuwe economie een Open Innovatie programma maken dat tien jaar vooruit kijkt. Betrek hierbij derden (ik ben beschikbaar!). En laat je niet verleiden om gemakkelijk onderzoek te doen op een praktische HBO methode.
De lat moet hoger gelegd worden.
PS : Elke creatieve business developer, elke ervaren onderzoeker, en elke technologie ontwikkelaar bij TNO en DLO wil ik oproepen langs te komen. Dit is het moment om over te stappen naar een commercieel innovatie bedrijf. Heb je energie en wil je vooruit? TOP is de plek om te komen werken. Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding. Heb lef, en durf de sprong naar een echt commercieel bedrijf te maken. U wilt toch niet de tijd uitzitten tot aan uw pensioen leeftijd? Toch!?