Vanochtend schreef Rosanne Herzberger weer een prima column in het NRC met de titel: We sloffen naar een groener bestaan. Ik deel die mening, we kunnen veel sneller een mooiere wereld creëren dan we nu doen.

De milieu-club-vanrome-wakkerdier-pvdd doemverhalen motiveren uiteindelijk absoluut niet om in beweging te komen. De dominee en het vingertje zijn niet van deze tijd.  Innoveren / veranderen gaan we pas echt doen als het a) ons iets oplevert en/of b) als het leuk is voor ons.

Leuk, plezier, gezondheid, inspirerend dat zijn de huidige drivers voor gedragsverandering voor hen die leven in de penthouse -wij allemaal dus- van de piramide van Maslow.

Ikzelf vind elektrische auto’s, zonnepanelen, vleesvervangers en nieuwe conserveertechnologie “leuk”. Of de aarde nu 0,6oC of 2oC opwarmt gaat mij echter niet extra motiveren om mijn persoonlijke gedrag aan te passen. Die zonnepanelen komen dus op ons dak dit jaar, gewoon omdat het leuk is om zelf je eigen elektriciteit te kunnen maken. Zo is mild geconserveerd vers-voedsel is gewoon lekkerder (maar iets duurder), maar de groei-naar-9-miljard-mensen-in-2015-argumentatie is voor deze professional niet het hoofdargument om dit lekkerdere voedsel (maar ook duurzamere voedsel) te consumeren. Vers sap via PurePulse (PEF 2.0) is zoveel beter dan platgekookte meuk.

Meer met minder strategieën, goedkoper (verbulken) en de dominee vinger inzetten zijn geen ’true motivators’ om een moderner en duurzamer Nederland te maken is mijn stellige overtuiging.

Ja er is natuurlijk ook  een noodzaak om te blijven bewegen (klimaat, teveel milieudruk, ongelijkheid, onveiligheid, teveel mensen, etc.). Wij hebben tevens de morele plicht (denk ik, maar dit is een calvinistische argument) dat we de aarde iets mooier aan volgende generaties moeten doorgeven dan we hem gekregen hebben van onze ouders. Maar het gaat inderdaad absoluut niet snel  genoeg dat ben ik helemaal met Rosanne eens. Mijn zakenpartner Bert Tournois roept al zolang ik hem ken : een nieuwe technologie introduceren duurt 16 jaar. En als je het zo bekijkt dan zakt de moed me in de schoenen. Verandering is nodig, maar het verloopt traag, en diegene die willen veranderen zijn eigenlijk met een mission impossible bezig. Sukkels zijn wij.

Waardoor duurt het zo lang? Daar is in de innovatiemanagement literatuur een term voor bedacht: “the Valley of Death”. Vanochtend vroeg schreef ik op mijn Facebook pagina snel:

Mooi gesproken. Er is een wetmatigheid dat het 16 jaar duurt voordat een nieuwe technologie doorbreekt. In het voedseldomein, energie en plastic domein gaat het langzaam. Waarom? Nou niet omdat de consument niet zo willen. Neen, het mechanisme is simpel : the Valley of death. Er zijn een tiental krachten waardoor we inderdaad sloffen naar een nieuw bestaan. Nieuw is ‘klein’ en dus per eenheid ‘duur’, opschalen kost geld maar wie investeert in een kleine markt (Nederland heeft daar geen cultuur voor). Ook houdt het wetenschappelijk systeem ons tegen. Oud bepaalt immers waaraan budgetten uitgegeven worden. En de politiek houdt van een topsectorenbeleid waarin oud zogenaamd vraaggestuurd het academische systeem in de greep houdt. Innovator zijn bezig met ontwikkeling; met het starten van een eerste markt en op zoek naar wat geld. Innovatoren -veelal mkb- willen geen financiële sponsor zijn van de universiteiten en kennisinstellingen die met “oud” in bed liggen en onderzoek doen naar e-nummers, gewone plastics en benzinemotoren. Neen, een blogje waard.

Die Valley of Death is een logisch te verklaren fenomeen, er zijn gewoonweg heel veel mechanismen waardoor we heel traag ‘ op onze sloffen’ veranderen. Van sociologisch, tot aan financieel en politieke overwegingen. Stress starvation and change of perspective are the true drivers of innovation. De nood is dus nog niet hoog genoeg.

Een niet volledig rijtje:

• Nieuw is altijd duur per eenheid. Een nieuw product heeft kleine markt, dit betekent dat het per eenheid product duur is om te maken. Wie investeert er immers in een productietechnologie als er nog geen markt is. Maar als nieuw (en dus onbekend) ook duurder is per eenheid, hoe creëer je dan die markt? Dit is een bekend kip-ei probleem.
• Nieuw vraagt om ‘ hightech durvende ondernemers’. Mensen die hun nek uitsteken en aan de gang gaan en risico durven nemen. In Nederland moet je een hersendefect hebben om te willen gaan ondernemen. Groot risico, geen risicokapitaal, oneerlijk competitie vanuit overheidsorganisaties, vakbonden en CAO’s, een scherpe op handel (lage prijs!) gerichte maatschappij, nivelleringen van inkomsten, etc etc.
• Nieuw vraagt om ‘ontwikkelend kennisdragers die gaan #doen’. Noem het maar wetenschappers 2.0. Nu, wie gaat hen betalen? De topsector? Natuurlijk niet, daar zitten oude heren die graag de status quo proberen te handhaven. Ik ben wel een voorstander voor een gezond industrie politiek, maar een faliekant tegenstander van een centraal georganiseerd innovatiebeleid dat wordt gerund in topsectoren en door de multinationals.
• Onderzoek(en) is niet de oplossing. In tegenstelling tot kleine bedrijven, onderzoeken grote bedrijven vooral om te onderzoeken. Ik bedoel hiermee, ‘lekker bezig blijven’ zodat je kunt zeggen a) ik onderzoek dus ik doe nog even niks, en b) ik onderzoek dus ik hoef nog geen echt risico te nemen. Dit is de praktijk. Natuurlijk komt er dus ook geen praktische innovatie uit deze aanpak. Kleine bedrijven zijn praktischer ingesteld (de lonen moeten immers betaald worden aan het einde van de maand), en vragen daarom om ontwikkelaars (en niet om onderzoek).
• Het is gemakkelijker om van een mannetje een vrouwtje te maken dan van een goed onderzoeker een ondernemer. In Nederland hebben we vooral meer high-tech ondernemers en durfkapitaal nodig. We hebben geen behoefte aan meer onderzoekers. Deze inzichten beginnen door te breken, maar het duurt wellicht nog een generatie alvorens de politiek deze inzichten zal oppakken en beter beleid zal gaan implementeren. Waarom zou je je hypotheek op het spel zetten als je de zekerheid hebt van een mooi inkomen en een paar keer per jaar een citytrip kunt doen?
• Liever schrijven en debatteren  dan ook echt aan de slag gaan. We lullen graag op Instagram, Facebook en twitter. We vertellen graag anderen wat ‘er zou moeten gebeuren’. Maar wat #doen we nu zelf? Wie koopt er een elektrische auto (en legt gelijk zijn hele dak vol met zonnepanelen?), wie stopt er met vliegen en kinderen maken? Wie pleit er voor moeilijke maatregelen? (suikerbelasting, belasting op kerosine, Schiphol dicht, benzineprijs verdubbelen, kunstmest import heffing, …). We leven NU in het romeinse rijk, waarom ons gedrag ook echt aanpassen?
• Wij mensen zijn liever lui dan moe. Waarom moeilijk doen als het gemakkelijk kan.
• Kortom, Rosanne heeft gelijk deze ochtend in het NRC als ze schrijft: “Van sommige conservatievelingen vermoed ik zelfs dat ze hopen dat het allemaal mislukt. „Welkom zelfbedrog”, twitterde Leon de Winter over de auto. Volgens hem zouden ze op vieze stroom rijden, vervuilend dus. De Winter is typisch onderdeel van een generatie van die Trump-achtige oude mannen die vrolijk doortuffen in hun vieze autootjes. Ze hebben zichzelf ontslagen van elke verantwoordelijkheid voor een leefbare planeet voor de volgende generatie, want ze hebben op de achterkant van een envelopje uitgerekend dat de mens niets met klimaatverandering te maken heeft. Of ze hebben zichzelf wijsgemaakt dat verandering toch geen zin heeft zolang mensen kinderen krijgen. Nieuwe klootzakkerigheid. Een ravage aanrichten en het keihard ontkennen. Straks zijn ze dood en zitten wij met de ellende”

“Disruptive innovation” is inmiddels een bekende term geworden in de landelijke kranten. Nu, disruptive innovation betekent dat we ook moeten leren oude systemen af te breken. “Oud moet weg zodat we kunnen verjongen”. Weg met Shell dus, en weg met Schiphol. Weg met de luxe van elke dag vlees kunnen eten. Weg met de zekerheid van een vaste baan met pensioen. Weg de vrijheid om te kunnen eten wat en wanneer we willen, etc.

Welke politicus durft dit hardop te roepen? 

We blijven de kool en de geit willen sparen. Het lukt ons in de praktijk dus niet om snel te veranderen.

Oude krachten en machten kunnen zichzelf immers niet eens afbreken, en dus moeten anderen doen. De Insiders zijn botweg niet diegene die het gaan doen. Zelfmoord (ook zakelijke zelfmoord) plegen is immers niet natuurlijk. Zakelijke je eigen kannibaal zijn, dat zou moeten, maar welke organisatie ‘durft’ dat?

Outsiders met lef, daar moeten we onze volledige hoop op dus gaan vestigen. Uitlokken dat outsiders het gaan #doen. En met hen gaan ‘dansen’, en vooral hen niet tegenwerken. Laat die hyperloop van Musk er maar komen zeg ik daarom! Collectief moeten we de ‘veranderpijn’ gaan accepteren, gewoon blijven doorzetten en bewegen naar die nieuwe mooie toekomst. Innoveren dus. Ook jij en ik persoonlijk.

Beste Rosanne, al meer dan twintig jaar wordt er bioplastic onderzoek gedaan. De planken liggen vol met de juiste oplossingen. Ze komen er echter niet van af. Wie investeert er tientallen miljoenen in een fabriek zonder afzet? De usual suspects? Tuurlijk niet, die hebben een ander verdienmodel. Misschien kan je je tante vragen waarom Appie niet wat meer druk oplegt bij haar leveranciers door een duidelijke stip op de horizon te zetten en tevens een financieel arrangement te organiseren. Die stip op de horizon zou kunnen zijn: in 2025 hebben alle huismerken van AH een duurzaam & biologisch afbreekbare verpakking (en de prijsverhoging van 1 a 2 cent per product accepteren we). Gewoon een hard doel stellen dus. Hoe dit op te pakken? Door actief aan de slag te gaan. Te #doen dus in de praktijk. Niks geen onderzoekstraject met de WUR, debat bij Buitenhof of duurzaam convenant opstellen, neen gewoon een project starten met een concreet praktisch doel gericht op implementatie. Welke directeur/CEO durft zijn nek uit te steken? Help je mee om AH te motiveren een dergelijk doel te stellen?

En als we klaar zijn dan liggen er nog een paar grote uitdagingen:

• preventieve gezondheidszorg ipv fixen wat kapot is.
• Elektrificatie inclusief elektriciteitsproductie via korte CO2 technologie.
• Huizen isoleren, warmtepompen installeren.
• Groente en fruit reststromen verwerken tot waardevolle ingrediënten.
• Belasting op kerosine, sneller internet (meer thuiswerken),
• Vernieuwing van het academische systeem (gericht op vrij onderzoek!).
• Afbreken van overheidsinstanties die zich in het private domein bevinden.
• etc etc etc

Er is nog zoveel te doen!

Fijn weekend.