Blogje twee waarin ik wat gedachtes deel over Nieuwe Ambachten of te wel Ambachten 2.0 die in de 6e cyclus van Kondratieff het verschil (zullen) gaan maken. Deel 1 staat hier. 

Ik werk nu een bijna 17 jaar in de voeding en voedseltechnologie wereld. Dit alles was toeval. Als tiener in de polder -veel zelf doen en met vriendjes, er was immers niet zoveel ter afleiding- met een vader die uit de randstad kwam en in Delft een technische studie gestudeerd had, wist ik lang niet wat ik mijn leven zou willen gaan doen. Iets technisch leek logisch, dat wel. En mijn vader al lang voor mijn middelbare school tijd bedacht dat ik in Delft zou gaan studeren. Dat klopte achteraf 😉

Dat ik na mijn studie Scheikundige Technologie aan TU-Deflt (nog steeds een van de beste opleidingen van Nederland), na een korte omzwerving in de chemie, zuiver bij toeval dus in Wageningen terecht zou komen had ik werkelijk nooit kunnen voorspellen. Toch zal in de toekomst voedsel (inclusief health en life sciences), duurzaamheid en technologie de drijvende kracht (weer) gaan worden van onze maatschappij. Deze thema’s gaan het wereldwijde krachtenspel bepalen denk ik en hier liggen ook de nieuwe zakelijke kansen. We zitten immers in de transitie van de 5e cyclus van kondratieff (van ICT, digitaal, social media, computers) naar de 6e cyclus (distributed processing, clean-tech, duurzaamheid (kringlopen sluiten), zelf-doen, sociaal, elektriciteit, all-natural en nog wat van die thema’s).

Ik denk dat we 2015 het jaar van de lente van deze 6e cyclus mogen gaan noemen. 

Belangrijke mensen die me achteraf geïnspireerd hebben gedurende mijn zakelijke carrière zijn Saul Lemkowitz (verduurzaming, chemie en samenleving, kringlopen en tekorten), Ludo van Schepdeal (goed leren ontwerpen, van hoofdlijnen naar details, ontwerpen als vaardigheid), Bert Tournois (vertrouwen, zakelijkheid, ondernemen), maar ook Hans Schepers (kritische blijven denken, innovatiemanagement, etc.) en Roy Moezelaar (samen de zoektocht naar efficient projectmatig werken, en natuurlijk alles rondom microbiologie en voedselveiligheid). Inmiddels hoop ik zelf zo nu en dan inspiratie aan derden te kunnen geven.

Ik heb geluk gehad dat ik deze mentoren in mijn omgeving heb mogen hebben. Hoe ouder ik wordt des te meer ervaring ik krijg. Maar tevens realiseer ik me ook dat hoe meer ik weet des te meer ik weet wat ik nog niet weet. In de vakgebieden waar ik me op begeef wordt ik daarom steeds nederiger. Maar tevens ook leergieriger. De alom geciteerde zin “wij moderne professionele moeten ons leven lang blijven leren” vind ik daarom zeer relevant en van toepassing. Wat ik echter niet goed vind, is de gedachte dat we naar een kennismaatschappij moeten transformeren. Ik ben het daar absoluut niet mee eens. Een moderne samenleving heeft “doeners met verstand van zaken” nodig. Anders gezegd: zeer goed opgeleide praktijkmensen. Ik noem deze moderne ambachtslieden. 

Ik riep begin januari 2015 niet voor niets het jaar 2015 uit tot het jaar van de empathie (voor de inhoudelijke Ambachten). Net als in de middeleeuwen duurt het minimaal 7 jaar (sommige zeggen 10.000 uur) voordat je in de “I’m an expert phase” komt. Ja je kan dan veel, maar het is tevens de moeilijkste fase in de carrière van vele werknemers. En achteraf zul je je realiseren dat je eigenlijk nog niks wist. Moderne Ambachtslieden komen in deze fase als ze rond de 35 zijn. De vraag is dan altijd: (a) doorgaan en een echter professional worden (zie plaatje: Beginner-Hazard-Expert), (b) blijven hangen (met het risico gefrustreerd te worden), (c) of als ‘junior’ een nieuwe professie op gaan doen.

 

Tegelijkertijd heeft onze maatschappij niet echt respect meer voor Ambachtslieden. Alles moet snel, en doordat informatie (niet te verwarren met kennis) overal aanwezig is (dankzij smartphone en internet), hebben ook hoogopgeleiden al snel de indruk dat ze op een “vrijdagmiddag” expert worden in een bepaalde discipline. Een super gevaarlijke ontwikkeling vind ik dat. Een tweede zorgelijke ontwikkeling is dat we in een brul-apen maatschappij zijn aanbeland. Degene die het meest adrem is of de grootste waffel heeft wordt eerder aangehoord dan de meer introverte personen. Ook bij projecten met klanten zien we dit maar al te vaak. Zorgelijk.

Ambachtslieden hebben tijd nodig om een expert te worden. En niet alleen doorlooptijd en dus uren; maar ook via inhoudelijke coaching en training van een “meester”. Kom je net van de HBO of Universiteit af, is daarom mijn advies: zoek een coach en neem de tijd die nodig is. Eerder schreef ik op dit blog over het model van Ned Herrmann (1990, brain dominance) en het model situationeel leidinggeven (SLII, zie plaatje hierboven). Dit model heb ik jarenlang gebruikt bij de trainingen projectmatig werken om te illustreren dat leren verloopt via vier stappen (leiden > begeleiden > steunen > delegeren) en dat de ‘meester’ (of coach, of leidinggevende) zijn leiderschapsstijl zou moeten aanpassen aan de fase waarin de ‘leerling’ (of projectmedewerker of student). Een eye-opener waren beide modellen voor mij meer vijftien jaar geleden.

 

Johan Ridderstrale (zie video) sprak in 2010 over het feit dat onze persoonlijke kennisniveau dat in het meest gunstige geval lineair toeneemt. Onze collectieve informatie/kennis neemt echter exponentieel toe. En in een samenleving die (a) sneller verloopt, en (b) ook nog eens complexer met het jaar wordt, is het niet gek dat velen zich onprettig en onveilig aan het voelen zijn. De aanleiding om dit stukje te schrijven is echter bovenstaande grafiek die ik van de week voorbij zag komen op internet. Experts zullen nooit zeggen dat ze experts zijn zegt dit plaatje. Ned Hermann, het bovenste plaatje en het verhaal van Johan Ridderstrale, neem even een half uur de tijd om het op je in te laten werken.

Voor een ieder die ook aanvoelt dat de Ambachtslieden de toekomst hebben in de 6e cyclus van Kondratieff, heb ik een paar algemene tips:

1. lees, leer, en luister veel naar de echte experts in je vak. En vooral blijf leren (en blijf dus leergierig). Hoe je vakliteratuur bij, lees blogs over je vak.
2. inhoudskennis is aan het einde van de dag belangrijker dan algemene vaardigheden. Hier ben ik echt van overtuigd. Het is de inhoud van je vak en niet procesvaardigheden die het verschil maakt.
3. je wordt een expert door te ‘doen’. En experts kunnen dus ook altijd hun trackrecord illustreren aan de hand van voorbeelden.
4. neem de tijd. Ja dit kost minimaal 7 jaar of 10.000 uur voordat je een expert bent. Het is niet anders. Ben je eenmaal een expert, zorg dat je tip 10. dan ook toepast.
5. zoek een mentor of meester. Iemand die je kunt coachen op de inhoud van je eigen (toekomstige) vak. Weet uiteraard wel wat je vak dan is (of zal gaan zijn).
6. respecteer je mentor of meester op zijn inhoudelijke kennis. Stel hem open vragen (waarom, hoe, ..) en vraag om uitleg. Respecteer je mentor of meester ten alle tijden.
7. respecteer verder ander experts in hun disciplines. Denk niet dat je hun vak op ‘vrijdagmiddag’ bij elkaar kunt googelen. Ook zij hebben er 7 jaar of 10.000 uur over gedaan.
8. met alleen algemene vaardigheden kom je er niet in de toekomst. Deze vaardigheden zijn ‘hygenic factors’, het verschil maar je er niet mee. Hetzelfde geldt voor algemene kennis.
9. voor de echte experts onder ons. Laar je niet gek maken door vragen van beginners, journalisten of brulapen. Je kennis heeft waarde en kennis hoeft je daarom niet gratis weg te geven.
10. kortom gedraag je altijd als een beginner en realiseer je dat je er eigenlijk nooit bent. Wees voldoende nederig dus. Leer en blijf leren. Hou je ogen en oren altijd open.
11. ben je na je veertigste een expert in een bepaald vak, neem dan de tijd en moeite om een paar junioren te gaan inspireren of begeleiden. Ik vind dat een ‘morele’ plicht van een expert.

Jonas Ridderstrale – Food Valley congress 2010 from Wouter de Heij on Vimeo.