Ik kreeg deze ochtend feedback van een vriendje die het wel erg cru vond dat ik twee blogjes schreef over de IFR en dus over sterfte. Ja, natuurlijk kan je ook behoorlijk ziek worden en zelf lang nog chronische gevolgen krijgen van COVID. Ik ontken dat absoluut niet.

Laten we dus maar eens gaan kijken naar de data die sinds begin van de pandemie wordt verzameld door Stichting NICE. Het eerste plaatje hieronder geeft het aantal IC opnamen weer. De enorme piek links was de echt serieuze pandemie piek in maart en april dit jaar. Nu in september zijn er ook IC opnamen door COVID, maar enorm veel minder. Ik vind dat we daarom ook niet kunnen spreken van een tweede golf. Er is een kleine toename dat klopt wel, maar deze is beheersbaar.

Alle IC opnamen vanaf het begin van de pandemie zijn ook door NICE verwerkt naar leeftijdscategorie. Je ziet ook in deze onderstaande grafiek duidelijk dat vooral ouderen worden opgenomen en dus tot de risicogroep behoren, Ook kan je zien dat toch flink wat van de mensen die wordt opgenomen op een IC uiteindelijk sterft (de rode stukken in de grafiek), vooral bij de groep ouderen.

Nu zijn er ook veel minder ouderen mensen in Nederland (75% van de populatie is jonger dan 60 jaar, 26% is ouder dan 60 jaar), en dus zal ik deze data verwerken, vergelijkbaar als de IFR per leeftijdscategorie. Dit om vervolgens te kunnen inschatten hoe groot de kans is dat je op de IC beland, hoe groot vervolgens de kans is dat je het overleeft als je op de IC komt. Ook heb ik geprobeerd om in te schatten hoeveel mensen er naar de IC hadden moeten gegaan maar daar niet naartoe gegaan zijn (=triage).

Ik heb de data-punten afgeschat vanaf de grafiek van NICE, en dus kunnen er her en der wat afrondingsfouten in deze data zitten, maar voor de algemene conclusies maakt dat niet uit. Mijn excel file is ook gewoon weer te downloaden.

Het is niet het doel van dit blogje, maar op basis van de NICE data schat ik dat er triage heeft plaatsgevonden voor tussen de 10.000 en 20.000 mensen, vooral mensen die boven de 60 jaar oud zijn (en 10k triage in leeftijdscohort boven de 80 jaar). Deze mensen hebben a) zelf of via hun familie ervoor gekozen om niet opgenomen te worden op de IC, b) of een medisch specialist heeft hiervoor gekozen, c) of stierven voordat ze naar het ziekenhuis konden.

Deze zeer ruwe afschatting bevestigd wel ook mijn eerdere berekening uit mei 2020 waarbij ik aangaf dat er tussen de 3000 en 6000 extra IC plekken eigenlijk nodig zijn in Nederland als we ook alle ouderen wel naar de IC zouden sturen die IC hulp nodig zouden hebben.

Terug naar het onderwerp van dit blog. Een derde (34%) van de werkelijke COVID IC opnamen komt dus voor rekening van de leeftijdscategorie tot 60 jaar oud (zie excel). Als we echter geen triage had toegepast op ouderen boven de 60 jaar, dan zou dat echter rond de 4% zijn (en hadden we ook vele duizenden extra IC plekken nodig in Nederland, IC plekken die we toen en nu niet hadden). Zonder triage zou het aantal IC opnamen in de leeftijdscategorie 60+ veel hoger zijn, en dus automatisch het aandeel jongeren percentueel lager. Er zijn in de laatste 6 maanden werkelijk 1080 personen met een leeftijd onder de 60 jaar opgenomen op de IC’s, daarvan zijn er 122 overleden (11%).

We kunnen in navolging van IFR een kans berekenen dat een ‘persoon’ die besmet wordt, opgenomen moet worden op een IC. Ik heb deze factor the “Infection IC Rate (IICR)” genoemd, en deze kansen zijn:

• Onder de 60 jaar : 0,07% kans om op de IC opgenomen te komen.
• Boven de 60 jaar : deze kans hangt af van de triage:
  • Met triage (situatie maart en april) : 0,4% kans
  • Werkelijke kans inschatting (op basis van IC behoefte) : 4,5% kans

Ter vergelijking de kans op sterfte (IFR, model F4I):

• Onder de 60 jaar : 0,02% kans om te sterven bij een besmetting
• Boven de 60 jaar : 2,09% kans om te sterven bij een besmetting.

Als je op de IC terecht komt dan ben je absoluut niet blij, ik zal een opnamen nooit bagatelliseren. Een gemiddelde patient die tussen de 60 en 69 jaar oud is een op de IC terecht komt, heeft een 30% kans om te sterven. Een gemiddelde patient tussen de 70 en 79 jaar heeft een 43% kans op sterven. En een gemiddelde patient die ouder is dan 80 jaar heeft een 59% kans om te sterven indien opgenomen wordt op de IC. Dit zijn vreselijke hoge getallen, en ergens snap ik daarom heel erg goed dat er triage heeft moeten plaatsvinden. Je wilt in de praktijk bedden reserveren voor jongeren die a) langer nog te leven hebben, en b) een veel groter kans op overleven heeft dan een 60+ patient.

Nog een paar laatste feitjes die we kunnen geven op basis van de NICE data. Ongeveer 9% van alle COVID sterfte heeft plaatsgevonden op de IC. 91% van de sterfgevallen dus niet (waarschijnlijk zelfs buiten het ziekenhuis). 122 personen met een leeftijd onder de 60 jaar zijn dus gestorven op de IC, en 230 personen met een leeftijd onder de 60 jaar zijn gestorven buiten de IC. Echter rond de 10.000 personen ouder dan 60 jaar zijn gestorven buiten de IC. Ik denk dat dit vooral de sterfgevallen zijn geweest in de verzorgingstehuizen door heel Nederland. Niet op de IC’s maar in de verzorgingstehuizen heeft het grote (onzichtbare) drama plaatsgevonden.

Mijn grote zorg daarom voor het najaar is dat dat veel oversterfte in de verzorgingstehuizen weer kan plaatsvinden. Ons kabinet hoor ik veel te weinig over dit onderwerp. Niet de ziekenhuizen (en hun IC’s) maar het personeel en de bewoners van onze verzorgingstehuizen verdienen al onze aandacht in een ‘beschermingsprogramma’. Er zijn ongeveer 120.000 bedden te beschermen, en met een kans op sterven oplopend naar 10% lopen we daar een risico van ongeveer 12.000 sterfgevallen indien er een tweede golf komt. De risico’s zitten niet bij de jeugd, veel minder bij personen onder 60 jaar, en ook zelfs minder bij ouderen die gewoon in hun eigen huis wonen. Neen, de grootste risico’s blijven zitten in de verzorgingstehuizen. Daar moeten we aan de slag!