30 jaar geleden werd er veel geschreven over Sick Building Syndrome (SBS). Groepen mensen werden ziek van binnen zitten en de oorzaak was niet gelijk duidelijk. Vermoedens waren er over de kwaliteit van het binnen-klimaat in kantoren, slechte luchtbehandelingssystemen en gebrek aan ventilatie. SBS werd de aanduiding voor het geheel van gezondheidsklachten (vooral oog- een ademhalingsklachten) die de gebruikers van een gebouw bij langdurige aanwezigheid aldaar zeggen te ervaren en aan het gebouw zelf toeschrijven. Gemelde klachten zijn irritatie van de slijmvliezen van de ogen, neus en luchtwegen, een rode huid, jeuk, hoofdpijn, vermoeidheid, lusteloosheid en concentratieverlies.
In een artikel ui 1993 schreven de auteurs : “Aërogene infecties door verspreiding van micro-organismen via het ventilatiesysteem komen zelden voor. Epidemieën van tuberculose, mazelen en viruspneumonieën zijn beschreven. Meestal treedt het ventilatiesysteem hierbij op als transportsysteem en niet als bron van de infectie.” Let op het woord ’transportsysteem’. Ik moest hier aan denken toen ik in maart een uitzending van Business Class waarin Maurice de Hond aan tafel schoof bekeek op mijn iPad.
Nu hoor ik jullie al denken “o nee toch twee gekke henkies”. Maar dat is denk ik niet terecht in dit geval. Maurice de Hond is media-geil I know, maar dat hoeft niet te betekenen dat hij niet slim zou zijn, of niet en goede analyse zou kunnen uitvoeren. In tegendeel, ik vind zijn verhaal zeer plausibel.
Wat zijn verhaal is? De verspreiding van het virus hangt (ook) samen met aerosolen, kleine druppels die blijven zweven in de lucht. Besmette aerosolen kunnen in gebouwen blijven hangen. Aerosolen worden gevormd als mensen praten, samen zingen, samen debatteren. En het risico neemt toe als er veel mensen bij elkaar komen die dat doen: carnaval, kerkdiensten, koren, symposia, kroegen. Allemaal binnen-activiteiten. Maar ik zou ook niet graag in een bedompt vliegtuig nu gaan zitten.
Een paar dagen geleden op Bloomberg.com: The new coronavirus appears to linger in the air in crowded spaces or rooms that lack ventilation, researchers found in a study that buttresses the notion that Covid-19 can spread through tiny airborne particles known as aerosols.
Ook (media-)viroloog Ab Osterhaus knikte instemmend bij Op1:
Het hele verhaal van Maurice de Hond waarin hij ook ingaat op klimaat en besmetting is ook hier na te kijken. Zijn blog heeft hij inmiddels ook volgeschreven. Ik ben van mening dat het onterecht is om Maurice de Hond als gekke henkie weg te zetten. Zijn analyses zijn plausibel. De vraag is dan ook wat -kennis van aerosolen als verspreiders van het virus- dat zou kunnen gaan betekenen voor de 1,5 meter economie?
Het virus gaat nog lange tijd onder ons blijven. Met straks 6-8% besmetting einde mei (misschien 15-20% einde juli?), hebben we absoluut nog geen groepsimmuniteit bereikt. En een vaccin (als het er al komt) dat duurt nog minimaal 8-12 maanden denk ik. We moeten dus leren omgaan met dit virus zonder het risico van een tweede (en derde) exponentiële curve te vergroten. Voor het gemak noem ik dat nu ook maar even de 1,5 meter economie (waarbij eigenlijk het beter is om over 1,5 meter samenleving, en nog beter over een Corona-Samenleving te praten), die 1,5 meter wil ik niet te letterlijk nemen.
Doelstelling van die 1,5 meter economie (De Corona-Samenleving) is:
- maximale economische en sociale activiteiten weer toestaan.
- Voorkomen dat Rt boven de 1 uitkomt (en er weer een exponentiële uitbraak volgt)
- Ons gezondheidssysteem a) vergroten (dus meer IC capaciteit!) en b) niet meer de capaciteit overschrijden.
De grote lijnen schreef ik uit op 20 april “De exit-strategie: Hoe zou een mogelijke tijdtabel eruit kunnen zien, en wat betekent een 1,5m economie voor ons? Nu weer focus leggen op onze economie, en voorkomen van nog grotere schade aan ons sociale en economische systeem.” Maar zijn er aanvullingen nodig op dit stukje? Misschien.
ALS ook aerosolen in gebouwen ook probleem zijn DAN:
- Moeten we heel veel gaan ventileren thuis en op kantoor, of alle ramen open zetten.
- Is gezamenlijk in een kleine ruimte zingen of schreeuwen of hard praten risicovol.
- Zijn er toch echt plekken waar je maar beter (juiste) mondkapjes kunt dragen.
- Mondkapjes in het openbaar vervoer dus (en in het vliegtuig).
- Bezoek je grote supermarkten? Toch maar een mondkapje.
- Is zoveel mogelijk buiten blijven geen gek advies. Zoek de natuur op met je familie!
- Moeten we nog eens heel goed kijken naar het Hygienic design van onze gebouwen:
- UV/Pulsed-Light in airducts plaatsen?
- Airosol filtering (hepa filters)
- Evenement waarbij grote mensen binnen bij elkaar komen, dit zo lang mogelijk uitstellen, ook als je 1,5 meter afstand zou kunnen houden.
- Kunnen kleinschalige buiten evenementen langzaam opstarten (mits afstand gehouden wordt), denk hierbij aan Formule 1 in Zandvoort. Of betaald voetbal zonder publiek op de tribune (of de helft).
- Kunnen kleine terrassen buiten open (mits 1,5 meter afstand gehouden wordt). Ik zie ook weinig problemen bij het openen van strandtenten of campings.
- Kunnen alle parken in Nederland open (mits 1,5 meter afstand gehouden wordt).
- Dierentuinen en Pretparken kunnen deze zomer open (op hun binnen evenementen na, geen tropische kas inlopen bijvoorbeeld).
- Team sporten mag ook weer groepen (maar niet met met veel publiek erbij). En thuis daarna douchen (dus geen biertje in de kantine).
- Binnen evenementen waar grote groepen mensen bij elkaar komen, dus liever niet:
- Geen bioscoop
- Geen binnen concerten
- Geen grote symposia binnen.
- Ouderen zo lang mogelijk thuis houden in een modern en goed geventileerd huis.
- Ventileren en moderniseren van de luchtbehandelingen in verzorgingstehuizen
Kortom het advies zou moeten zijn: ga met je familie naar buiten (maar houdt afstand tot derden), voorkom dat je ergens binnen in aanraking komt met grote groepen onbekenden waar veel lawaai gemaakt wordt.
Het antwoord geeft de hoogleraar zelf: “De Italianen hebben uitgezocht dat het virus ook op fijnstof in de lucht zit. Ze hebben dus onderzocht of de virusdeeltjes hechten aan fijnstofdeeltjes, en dat blijkt het geval te zijn. Virussen worden dus waarschijnlijk aangetroffen op fijnstof. De vraag is alleen of het ook bijdraagt aan de verspreiding van de infectie, want het kan best zo zijn dat die die virusdeeltjes op fijnstof helemaal niet meer levensvatbaar zijn. Dat hebben ze nog niet kunnen vaststellen.”
Een andere verklaring: bij veel mensen die leven in de gebieden waar de lucht is vervuild, zijn de longen al aangetast, bijvoorbeeld doordat er meer ontstekingen zijn.
“Het meest waarschijnlijke is: we weten dat het virus zich hecht aan ACE-2-receptoren. Dat zijn eiwitten die onder andere in de longen zitten. Het virus gebruikt deze eiwitten als aangrijpingspunten. Deze ACE-2-receptoren nemen mogelijk toe bij blootstelling aan vervuilde lucht. Mensen die roken hebben ook meer van deze receptoren.”
De wetenschapper noemt dit een ‘plausibel verklaringsmodel’. “Naarmate op meer plaatsen in de wereld de genoemde associaties aangetroffen worden en er logische verklaringen zijn, wordt het waarschijnlijker dat er een oorzakelijk verband is”, zegt hij.
Maar er moet eerst nog veel meer onderzoek gedaan worden: nog lang niet alles is verklaard. “We zien dat op plekken waar veel ammoniak en fijnstof in de lucht zitten, er soms ook minder besmettingen zijn. Voordat we kunnen zeggen dat de intensieve veehouderij in het oosten van Noord-Brabant en Noord-Limburg een oorzaak is van Covid-9-besmettingen, zullen we echt nog veel meer onderzoek moeten doen.
En in Nature is onderzocht hoe via de aerosolen het virus zich verspreide in ziekenhuizen.
https://www.nature.com/articles/s41586-020-2271-3
https://www.utwente.nl/nieuws/2020/4/597101/turbulentie-en-ademvocht-voeren-virussen-meters-ver
Hier een goede samenvatting van Maurice
https://www.maurice.nl/2020/05/08/hadden-ze-het-wel-over-het-covid-19-virus/
Goed stuk. Precies mijn zorgen. Ik ben docent op een middelbare school en zal weigeren om binnen les te geven zonder de juiste beschermingsmaatregelen (mondkapjes voor leerlingen en personeel. Het alternatief is buiten lesgeven of verder gaan met online lessen.
Ook deel ik uw standpunt over het vergroten van de IC-capaciteit. De miljarden die nu in de bodemloze economische put worden gegooid, zouden in mijn ogen geïnvesteerd moeten worden in de zorg (hulpmiddelen, spoedscholing extra medisch personeel etc.)
Dat, gecombineerd met duidelijke, op wetenschap gestoelde richtlijnen over hoe we het besmettingsrisico kunnen terugdringen is de oplossing voor de economische en sociale crisis waarin we nu leven.
Gewoon de ramen flink openzetten op school. Dan is er een minder probleem. En inderdaad een combinatie maken van buiten lesgeven, online en binnen niet een hele dag in een gesloten schoolgebouw gaan zitten.
Of alle ramen open zetten. Natuurlijk moeten we overigens de IC capaciteit heel flink vergroten. Neen, de combi politiek Den Haag en RIVM pakt zeer ongelukkig uit in het beleid.
De eerste papers komen ook online.
http://natap.org/2020/COVID/042420_11.htm
en hier de aanbevelingen van Prof. Peng Xu van Tongji University:
– Home quarantine doesn’t work. 83% of those who got sick in China were infected from in the home by relatives. A better practice would be to stay in a converted temporary quarantine shelter until you’re better.
– Everyone needs to wear a mask. And especially inside buildings.
– Windows need to be opened in buildings (but many US buildings don’t have operable windows).
– Toilets play a big role. Field measurements in Wuhan have shown that airborne coronavirus concentration is highest in the bathrooms (both public bathrooms in a mobile cabin hospital and in ICU private bathrooms), so the recommendation is to use a private toilet and to limit the usage of public toilets to the public. (Note, I don’t know how that’s going to work at CU Boulder when it starts to reopen!)
– Unhealthy individuals need to be kept out of buildings. how can we do this? It’s important to check temperatures. Granted younger people don’t often present with elevated temperatures, but this could keep at least 50% of unhealthy people out of buildings where transmission is more likely to occur. Also, it would be good to have a way to check whether the person has been exposed – contact tracing would do this, maybe with an app.
– Fan filter units, such as a HEPA recirculating portable air cleaner, are important to use in high risk or high-profile areas such as crucial offices. They must be sized appropriately.
In buildings, turn off the return fan, or use a MERV 16 or higher in the return.
– Note that 3,062 doctors and nurses were infected in Wuhan. However, most of them were from local hospitals because they did not have adequate PPE at the beginning. During the outbreak an additional 42,600 doctors and nurses were sent from other provinces to help Wuhan, and none of them got infected because of the excellent PPE they were wearing.
– Where are you take off your PPE and how is important. This activity has a very high rate of virus shedding so spray the PPEs with alcohol before taking them off.
dit ziet er allemaal logisch uit als je bedenkt dat dit virus zich heeft ontwikkeld in vleermuisgrotten. Immers een handig transport van gastheer naar gastheer zal zijn via aerosolen.
bron https://shellym80304.com/2020/05/07/some-recommendations-for-buildings-in-the-era-of-covid-a-conversation-with-dr-peng-xu/
Heel goede tips!
Helemaal in lijn met de theorie “verspreiding via aerosolen is belangrijk”.
Praten en ademen kan oorzaak verspreiding zijn:
https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/kan-het-coronavirus-zich-verspreiden-door-praten-en-ademen