volg ook het gesprek over dit artikel op linkedin.

Wel of geen lock-down lijkt al weer weken de vraag te zijn bij de media, het OMT, in Den Haag en RedTeam (ik krijg van hen net zo’n jeuk als het echte OMT). Ik wordt bijna “bang” van dit soort platte eenzijdige discussies. Bang dat onze (populistische) politici te snel stoer zullen gaan zeggen “dan maar een lock-down”. Zo ongenuanceerd, on-gebalanceerd en on-rationeel zijn de publieke debatten weer t.a.v. COVID-19.

Voor mij zijn een lock-down, een NOW-regeling, mondkapjes, sluiting van de horeca of andere suggesties allemaal potentiële maatregelen die we nemen nadat we onszelf de vraag stellen: Waar doen we het eigenlijk voor? Anders gesteld wat is nu eigenlijk de doelstelling van Covid-19 beleid? En juist over deze vraag moeten we het echte publieke debat gaan voeren. Een debat in de tweede kamer dus, en ook in de media. Ik ‘ervaar’ niet dat deze vraag zo inhoudelijk besproken wordt in het publieke debat, en al helemaal niet op hoog niveau in de (klassieke) media. Jammer.

Dit lijkt een arbitraire en logische vraag te zijn? Want deze vraag staat immers aan de basis van alle beleidskeuzes. Maar deze vraag wordt niet zo scherp gesteld en beantwoord!

Afhankelijk van je positie, je leeftijd en functie, je politieke of religieuze overtuiging, je inkomen kan je daar ook nog eens anders op gaan antwoorden. Al met al hangt het antwoord dus sterk af van de vraag hoe je in het leven staat. En hoe mensen nu vandaag in het leven staan wordt nu mede bepaalt door wat ze lezen en horen in de (social) media, en er lijkt daarin ook spraken te zijn van massavorming.  

In dit blog probeer ik verschillende antwoorden te geven op vraag wat de doelstelling van beleid is. Antwoord dat afhankelijk van ‘je frame’ is. Ik zal een kort rijtje maken van potentieel beleid dat bij deze verschillende doelstellingen gevoerd zou kunnen voeren. Naast antwoord op deze vragen vanuit perspectief overheid, zal ik ook een rijtje maken met mogelijke vragen en antwoorden vanuit het perspectief van een individuele ondernemer.

De centrale vraag, waar we het gesprek over moeten voeren naar mijn overtuiging, is dus : Wat willen bereiken met Covid-19 beleid? Wat is dus de doelstelling van beleid!

Perspectief Overheid – De potentiële doelstellingen voor de samenleving.

1. We laten het gebeuren. We willen de economie laten doorgaan, en accepteren (veel) sterfte en veel IC-opnamen?
   • We accepteren veel ziekte en sterfte (waarschijnlijk nog 30.000 bij een IFR van 0,3) . We accepteren nog meer stress en triage in de ziekenhuizen.
   • We zien in dat corona een ‘zeer’ zwaar groepvirus is, maar het is niet zo ernstig als dat we dachten in maart en april.
   • Alle sectoren moeten kunnen blijven doorgaan. Ook de horeca en de evenementenbranche. Klanten zijn verstandig genoeg, komen niet als ze zich onveilig voelen.
   • We gaan de komende maanden door een piek heen, maar daarna zijn we waarschijnlijk een tijdje immuun. Of er is een vaccin.
   • Een nadelige reactie zal zijn dat de ons omringende landen ons als melaatse gaan zien, waarschijnlijk mag niemand meer komen, en mogen Nederlanders daardoor niet meer naar het buitenland.
2. We hebben een minimaal beleid gericht op geen groepsbijeenkomsten, afstand houden en ventilatie. We gaan uit van gezond verstand van alle Nederlanders.
   • Situatie zoals in Zweden. Weinig tot geen regels, wel wordt uitgelegd wie er extra risico loopt, en wat je zelf als individu kunt doen. Duidelijke richtlijnen dus.
   • Grote binnen-bijeenkomsten blijven vooralsnog verboden (>25?).
   • Horeca, hotels en winkels blijven open. Het is aan hun individuele klanten om te bepalen of ze komen of niet.
   • Eventueel versneld beginnen met inzet van een vaccin. Desnoods met een ‘iets’ groter risico dan normaal bij een vaccin geaccepteerd wordt.
   • De Nederlandse overheid zorgt voor extra zorg-capaciteit. IC naar 3000-6000 bedden, extra nood-ziekenhuizen worden geopend. Ook wordt zorg ingekocht in Duitsland of andere landen.
3. Wij willen geen overbelasting in de ziekenhuizen en geen overloop op de IC’s in Nederland? Dat zijn de enige KPI’s waarop we gaan sturen dus.
   • Dit zou het huidige Nederlandse beleid (kunnen of moeten) zijn.
   • We laten ons dan leiden door ‘artsen’ en ‘ziekenhuis-managers’.
   • We gaan niet werken aan extra zorg-capaciteit (zie punt 2).
   • We worden strenger als de huidige zorg-capaciteit wordt overschreden. We kijken niet naar het aantal besmettingen, wel naar de data mbt ziekenhuizen en IC’s.
   • Bron en contactonderzoek wordt doorgezet en er is geen tekort aan testcapaciteit (maar we gaan er niet op gaan sturen dus!).
4. Wij willen ervoor zorgen dat COVID snel uitgebannen wordt in Nederland, en accepteren geen sterfte of IC-opnamen? 
   • Harde lock-down gedurende 4 tot 6 weken. Zoals redteam nu voorstelt. Nederland als ‘eiland’ dus.
   • Politiek gaat sturen op PCR-positieven (liever niet!).
   • Daarnaast veel bron en contactonderzoek (maar de GGD’s hebben immersbewezen het niet te kunnen).
   • Geen bezoekers toelaten. Nederlanders die terugkomen moeten verplicht twee weken in quarantaine.
   • We wachten op een bewezen vaccin. Maar accepteren dat er toch nog een paar keer een fulllock-down zal komen.
5. Wij willen onze hele economie en alle bedrijven met hun werkgelegenheid behouden en wachten op een vaccin.
   • We gaan permanent in lockdown tot er een vaccin is.
   • Alle bedrijven krijgen een NOW regeling.
   • De regering gaat honderden miljarden bijlenen.
   • We gaan gedurende langere periode in een volledige lock-down, een vakantie zal het niet zijn.
   • Weinig tot geen plezier en sociale contacten gedurende deze periode.
   • Geen stress meer bij de ziekenhuizen. Dat is een voordeel.
   • We wachten op een bewezen vaccin. Deze periode zal dan nog wel eens 6 maanden of langer kunnen duren.

We kunnen dus niet de kool en de geit sparen. Niet in maart en nu niet. In maart en april vond ik het gekozen beleid om te voorkomen dat de ziekenhuizen nog voller werden logisch. Weinig kennis, en toch besluiten moeten nemen. Er was toen paniek, en we moesten hard op de rem trappen.

Maar de situatie is nu echt anders. We weten dat IFR niet 5% is, en waarschijnlijk eerder 0,3% of nog later. We zouden vrij gemakkelijk extra ziekenhuis capaciteit hebben kunnen organiseren deze zomer. Er is nu geen tekort aan beademingsapparatuur en andere hulpmiddelen. Wellicht ook toch maar ‘ietsjes’ meer risico nemen t.a.v. de implementatie van een vaccin. Ik vind dat Den Haag moet gaan werken naar doelstelling 2. Dus de economie moet zo open mogelijk blijven, we moeten ook investeren in extra zorg-capaciteit. We zitten nu ongeveer in het scenario dat hoort bij doelstelling 3, terugzakken naar doelstelling 4 (= een volledige lockdown) is sociaal, economisch en medisch dom. En ook helemaal onnodig.

Perspectief  Ondernemer – de mogelijke doelen voor elke private organisaties. 

Als je ondernemer bent dan vraag je je zelf ook vast af: wat wil ik in het komend jaar doen en bereiken. Wat is dus de doelstelling voor mijn bedrijf? Bij verschillende bedrijven ben ik betrokken, en deze vraag zou elke ondernemer ook moeten kunnen beantwoorden. Ik help graag bij deze zoektocht overigens. Een paar voorbeelden:

1. Ik zie kansen tijdens deze crisis en erna. Ik ga voor groei.
2. Investeren met als doel alle risico’s voor mijn organisatie te minimaliseren. Nu, maar ook in post-corona.
3. Ik ga voorbehoud van wat er is en wat we nu doen.
4. Ik ga bewust mijn organisatie laten krimpen en me aanpassen aan het ’nu’ en de sombere tijden. Ik ga in een korte winterslaap.
5. Het gaat niet meer. Ik stop ermee. Afbouwen zo snel mogelijk.
6. Het lukt nu al niet meer, ik ga failliet. 

PS een volgend blog gaat over iets dat met onze democratie te maken heeft. Rutte en de Jong hebben te lang het stuur aan het OMT gegeven. En OMT zou wetenschap moeten bedrijven maar doet het niet. Ondertussen staat de oppositie in de tweede kamer vaak buitenspel. Maar niet alleen de politiek. Waar zijn de SG’s en de DG’s van de ministeries? Ze zijn ook buitenspel gezet lijkt het wel! In een normale democratie wordt beleid voorbereid door de ministeries en daarna via de ministers in de tweede kamer gebracht waar dan het debat wordt uitgevoerd. Wetenschap hoort vooral wetenschappelijk en rationeel te zijn, wetenschap hoort verre weg te zijn van de ministeries en hun ministeries. Ik wens daarom dat we onze democratie weer laten functioneren zoals deze bedacht is.