Dit blogje bestaat bijna tien jaar en gedurende die tijd heb ik een stuk of twintig keer bijzonder personen in het zonnetje gezet**. Vrijwel altijd zijn dit autonome denkers in hun vakgebied. Soms werkzaam aan een universiteit, maar zeker minstens net zo vaak personen die ook wel ‘volksprofessoren’ genoemd worden. Vandaag Imke de Boer (WU), maar eerst een lange introductie.

Door mijn prikkelende manier van schrijven – altijd op de inhoud, en nooit op de persoon! – heb ik binnen enkele managers bij de WUR niet altijd een even goede naam opgebouwd (bij veel inhoudelijk experts aan de WUR overigens wel!). Noem me maar een romanticus, maar ik ben van fundamenteel van mening dat je juist bij een goede universiteit inhoudelijk tot op het bot zou mogen debatteren op inhoud. Het hartgrondig niet met elkaar eens hoeft te zijn, zodat je vanuit dit ‘schuren’ tot betere inzichten komt. Een universitaire omgeving waar dat niet mag of kan, is gedoemd om weg te zakken.

Een universiteit waarin managers meningen van experts willen controleren, de communicatie wenst te reguleren, eigenlijk censuur toepast en van derden verwacht hun mond te houden mag zich geen universiteit noemen.

Mijn (kennis) ervaringen na dik twintig jaar liggen op de domeinen van gezonde voeding, voedsel en eet-systemen en generiek op complexiteit en innovatiebeleid en innovatiemanagement. Deze domeinen kan je alleen doorzien als je probeert de volledige integraliteit te doorgronden. Waarschijnlijk kost dit laatste me nog de rest van mijn leven. Want hoe meer je weet, hoe nederiger je wordt t.a.v. de complexiteit van deze systemen.

Een paar van mijn paradepaardjes zijn:

• een beperkte hoeveelheid eiwitten zijn essentieel voor onze gezondheid. En vlees (en vis) in beperkte mate hoort daarbij. Volledig vegan of vegetariers zijn is dus niet nodig, en waarschijnlijk zelfs onduurzaam en minder gezond.
• Inzetten op bio-energie (ook hout!) is niet duurzaam. Het energie-systeem mag nooit in competitie zijn met het voedselsysteem. Biobrandstoffen zijn derhalve geen oplossing voor ons energie-uitdaging.
• Onze verslaving aan mijnbouw inputs -naast aardgas, aardolie, steenkolen vooral ook fosfaat– zijn onze grootste ‘zonde’, en in combinatie met een groeiende wereldbevolking levert dit de grootste ‘stress op het systeem aarde’ (zie ook save our children).
• De meer-met-minder-keert is een onhandige (en wellicht zelfs verkeerde) strategie om te volgen. Meer yield per hectare (zonder rekening te houden met eindige inputs) of dierconversie (zonder rekening te houden met food-feed competitie) of emissie-reductie (zonder onderscheid in kort en lang-cyclus C) zijn dus verkeerde parameters om op te sturen in het grotere geheel. Dijkhuizen heeft met deze mono-manier van denken te lang zijn omgeving geframed.
• Ik ben bijzonder kritisch op alle braaftaal die we gebruiken in zowel de media als politiek (en dus ook in academische setting) waarmee we niks meer duiden en dus ook defacto niks veranderen. Vandaar ook mijn kritiek op het holle kringloopvisie stuk van onze minister.
• Hightech is en blijft een onderdeel van het eetsysteem. Minder chemie is echt een juiste richting (en ik ben chemicus ;-)), meer inzet van slimme fysische technologie (robots, machines, LED, etc etc.) mits elektricity-based is goed. We kunnen niet terug naar ot-en-sien, en ook niet doorgaan op de huidige schaalvergroting, mono-cultuur en chemie manier van voedselmaken. Ik pleit daarom voor een ‘derde weg’.
• We dienen kennis-ontwikkelaars (pHd’s, universitair docenten en professoren) volledig te steunen, mits deze zich uit het domein van innovatie en ondernemerschap EN politiek houden. Een overheidsinstelling (CRO en universiteit) zou zich verre moeten houden van ontwikkeling en innovatie en helemaal buiten politieke en andere wilskeuzes moeten houden.

Terug naar Imke de Boer, vanochtend heb ik de tijd genomen om haar WURtalks lezing te bekijken op youtube. Deze lezing die bijna een uur duurt is werkelijk fantastisch. Ze vertelt op een zeer heldere manier hoe complex ons eet-systeem is en welke stappen we zouden moeten zetten naar een iets minder onduurzaam systeem. Een van de eerste keren dat ik een expert aan de WU zo glashelder hoor vertellen hoe het complexe systeem in elkaar zit. Een paar van haar inhoudelijke statements die langskomen in haar lezing (en die ik inhoudelijk deel):

• focus op foodprint en yield is in het kader van ‘kringlopen’ een veel te eenzijdige aanpak. Focus op mineralen waaronder fosfaat (want eindig). Stikstof kunnen we uit de lucht halen.
• Het verbouwen van diervoer (graan, mais, etc.) is eigenlijk niet duurzaam en dus onwenselijk. Landbouwproducten dienen we in te zetten als eten voor mensen, dieren dienen resten en on-eetbare gewassen te consumeren.
• Landbouwdieren horen dus volledig in een modern eetsysteem. Wij mensen kunnen geen gras eten, en dieren zijn ook ‘reststroom’ opruimers. Tevens dient alle mest van dier EN mens, dient terug naar het land te gaan. Vooral om mineralen kringlopen -daar heb je hem weer fosfaat- te sluiten.
• Rond de 25 gram dierlijk eiwit per persoon per dag lijkt (we weten het niet zekere) een soort van optimum te zijn. In vleestermen: maximaal 75 gram vlees per persoon per dag. Pleiten voor vegan worden is dus niet nodig.
• Agri en food-reststromen dienen a) ingezet te worden als fertilizer op het land, b) als diervoer (mits reststromen), c) als bio-energie (vergisten!) d) koolstofopslag in de bodem (en dat is eigenlijk geen oplossing). En wel in deze volgorde!

** ja ook meerdere keren medewerkers van de WUR. Denk hierbij aan Tiny van Boekel, Ulphart Thoden van Velzen. En nu dus Imke de Boer.