Wie heeft het nog niet gehoord? Feike Sijbesmais drie dagen geleden aangesteld als speciaal gezand voor de Corona-crisis. Zijn start bij OP1 was super goed. Formeel in de communicatie ging dat als volgt:

De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft namens het kabinet Feike Sijbesma, voormalig CEO van biochemie-concern DSM, gevraagd om tijdelijk als speciaal gezant op te treden voor diverse aspecten rondom de coronacrisis.Hij zal zich nu in eerste instantie richten op de opties die Nederland heeft ten behoeve van corona tests en de beschikbaarheid ervan.

Van Mark Rutte en zijn kabinet kan ik niet anders zeggen dan dat ik dit een zeer goed besluit vind. Een CEO van een bio-tech bedrijf zoals DSM heeft alle vaardigheid, netwerk en management eigenschappen die nu nodig is. Het is van de zotte dat we steeds een paar ministers zien die eigenlijk geen crisis-management ervaring hebben en ook op crisis-communicatie geen expertise hebben. Onze minsister zijn ook inhoudelijk natuurlijk niet (praktisch) ervaren (en hun ministeries ook steeds minder jammer genoeg).

De speech van Mark Rutte twee weken geleden op de televisie was heel goed. Maar daar heeft dan ook drie dagen voorbereiding aan vooraf gezeten. Dan de directeur RIVM Jaap van Dissel -het gezicht van de Corona Crisis wordt ie al genoemd, tezamen met de gebaren tolk- hij wordt “vermorzeld” in de komende tijd voorspel ik alvast of krijgt een burn-out of zo.

Waarom denk ik dat? Simpel het publiek wenst helder communicatie en een nog helder beeld van wat er gaat gebeuren. Die vragen blijven komen, net als de kritische vragen over genomen maatregelen. Voor de uitleg naar het publiek  zie ik liever een rustige maar ook zeer kundige Feike Sijbesma op de TV komen, dan een oververmoeide professor Van Dissel met wallen onder zijn ogen. Feike heeft niet alleen een beter voorkomen, maar ook een ervaring als directeur DSM die veel beter is dan die van een ‘ambtenaar’ bij RIVM.

Waarom zeg ik dit zo scherp? Jaap Van Dissel heeft een zeer lastige taak en misschien wel te lastige taak. Wat bedoel ik daarmee. Simpel, hij wordt gezien als het hoofd van het instituut dat alle kennis heeft, een ‘autoriteit’ dus. Ik durf dat echter ook wel te betwijfelen. Ik kom daar zo op terug. Maar tevens is hij ook adviseur van ons kabinet, en ook in crisis tijden moeten ministers beschermd worden. Dit is een te grote squeeze lijkt me. Tegelijkertijd uitstralen dat jouw organisatie alle kennis heeft, en ook nog mee-draaien in een politiek bestel Den Haag waar andere krachten ook belangrijk zijn (de volgende verkiezing, geen fouten durven maken, economie, …), en niet altijd de slagvaardigheid heeft om inhoudelijk de juiste beslissingen te doen.

Feike heeft EN medische biologie gestudeerd, EN bedrijfskunde, EN ervaring bij een internationaal life science bedrijf (DSM), EN daarna ook nog eens meer dan tien jaar leiding gegeven aan DSM als CEO, EN heeft altijd ook lezingen en kritische interviews gegeven.  Kortom, hij is de droom-kandidaat voor de corona-crisis job. Rutten en zijn team inclusief Jaap van Dissel kunnen hier niet aan tippen.  

Kortom mijn tip aan ons kabinet is, zorg dat Feike Sijbesma nog meer op de voorgrond gezet wordt bij alle communicatie.

In een crisis gaat het om het nemen van juiste (inhoudelijke) beslissingen, die ook nog eens zeer snel genomen moeten worden. Wij zijn met ons Hollandse poldermodel gericht op management, consensus, en processen zwakker in dat bijvoorbeeld de Chinese overheid. Daarnaast heeft het Nederlandse volk nu behoefte in leiderschap waar we vertrouwen in kunnen hebben.

Mark Rutte begint een beetje versleten te raken en kan tevens als Minister-President niet al te veel zijn kruit verschieten en/of een scheve schaats rijden. Het is goed dat minister Bruins weg is, je kunt geen precieze-blauwe-workaholic-man in crisistijd leiderschap geven. Daar zijn andere skill-sets voor nodig: eerst #doen (handelen uit ervaring) en daarover heel helder communiceren. Feike Sijbesma is zo’n leider, met de bewezen -ik bedoel daarmee in de praktijk- status. En daarom zet ik hem graag in het zonnetje.

Terug naar het RIVM. Op een linkedin discussie werd er door wat inhoudelijke vriendjes wat kritisch gesproken over het RIVM. Andere vonden dat we in tijden van crisis 100% vertrouwen moesten houden in het RIVM. Zelfs ongepast om nu iets kritisch over het RIVM te zeggen, we moeten hen immers vertrouwen.  Ik ben echter van mening dat elk inhoudelijk gesprek (over data, modellen, aanpak, medicijnen, preventie) onder inhoudelijk experts zelfs MOET blijven plaatsvinden, ook online. Juist nu. En om nog maar een scherpe uitspraak te doen, ook ik heb geen automatisch 100% vertrouwen in het RIVM.

Laat me die laatste uitspraak  toelichten. Om te beginnen werken niet alle experts (en vaak ook niet meest ervaren specialisten) bij het RIVM. Ikzelf, mijn team bij TOP, maar ook veel van mijn vriendjes zijn vaak uitstekende geschoold als wetenschapper (soms zelfs phD, meestal MSc. en in een enkel geval professor of lector bij een universiteit). En ja ook nog eens in de life-science vakgebieden. Mijn vriendjes hebben vaak 20 tot 40 jaar praktische en theoretische ervaring. En hun denken en leren is niet stopgezet.

Het RIVM zou nu alle ruwe data die ze krijgen en hebben, alle modellen die ze gebruiken en alle artikelen online moeten zetten. Open (raw) data dus! 

Net als in het stikstof debat doen ze dat niet, we krijgen dagelijks alleen maar drie data setjes: aantal gediagnosticeerde, aantal IC patiënten en aantal sterfgevallen. Tien jaar geleden schreef ik voor het eerst over Open Data. Men moppert de laatste dagen over Roche, maar dat is een bedrijf, natuurlijk mag een bedrijf bedrijfsgeheimen hebben. Maar juist ALLE overheidsinstanties waaronder RIVM en WUR MOETEN gewoon transparant en open zijn en ALLE gegevens beschikbaar stellen aan het publiek. OPEN DATA dus OPEN MODEL etc.

Waarom? Heel simpel, vertrouwen van het publiek krijg je vooral door transparant te zijn, dat betekent alles delen en tonen. En bij ultieme transparantie mag je zelfs wel eens een foutje maken. Dat wordt je dan automatisch vergeven. Een tweede reden is dat het RIVM automatisch duizenden wetenschappers laat meedenken, analyseren en rekenen. China is nu het voorbeeld van delen van wetenschappelijke inzichten. Dit wordt ook wel citizens science genoemd, dat wordt de toekomst kan ik u verzekeren in het post-Corona tijdperk. RIVM is teveel een klassiek ‘wij weten het wel beter’ organisatie ‘best burger gaat u gerust slapen’, die ook nog eens ‘wij werken voor Rutte en moeten hem helpen en beschermen’ houding heeft.

Mijn stelling is: het RIVM is van ONS en voor ONS. Dienstbaar op inhoud, transparant (en dus OPEN DATA) etc. ook in crisis tijd!

En aan alle professoren en inhoudelijke specialisten die veilig bij onze overheidsinstanties werk zeg ik: “anno 2020 heeft u niet alle wijsheid meer in pacht”. Wen er maar aan, en wen er ook maar aan dat uw werk en data ons werk en data is. Maar met de kracht van een groot team aan specialisten (van verschillende disciplines) komen we veel verder. Dus ben ik anti-RIVM, neen! Geloof ik in collectieve onhandigheid? Ja En vind ik RIVM wat ouderwets overkomen, ik denk het wel (ook bij Stikstof overigens).

Terug naar Feike Sijbesma. In de laatste weken wordt corona wel eens vergeleken met een oorlog-situatie. In een oorlog heb je een war-room, een plek waar een team samenkomt om alle informatie te bespreken en vervolgens ook tot handelingen over te gaan. Doen dus in de praktijk. In een war-room is er ook een generaal. Laat Feike die generaal zijn meneer Rutte!