Vorige week was de week-van-de-Vitamine-D leek het wel. Sommige onderwerpen krijgen plotseling media-tractie en daardoor mag elke expert (?!) hier iets van vinden. Klassieke gezien hebben we in dit soort discussies de medici en de die-hard wetenschappers die zeggen dat er nog niks bewezen is, daartegenover staan dan typisch weer de ‘zwevers’ en ‘internet-experts’. De gemiddelde lezer heeft bij het bekijken van zo’n debat dan waarschijnlijk het gevoel: “die wetenschappers zullen het wel bij het juiste einde hebben”. Hoe verkeerd kan zo’n reactie zijn als het gaat om Vitamine D (en om aerosolen vs druppels, maar dat is een ander onderwerp).

Vanuit mijn persoonlijk optiek valt er weinig meer te zeggen over Vitamine D, althans dat dacht ik. In de laatste tien jaar heb ik veel gelezen en geschreven over Vitamine D. Ook adviseer ik mijn eigen familie D te slikken. Maar, het lijkt nu toch weer nodig om over dit pre-hormoon (van het groeihormoon) te schrijven. Een re-cap dus.

Voordat ik een korte samenvatting geef met wat literatuurverwijzingen erbij, eerst maar even een historische overzicht van mijn eigen schrijfsels. Ik ‘googlede’ zonet voor de grap op mijn eigen blog en kwam tot de constatering dat ik bijna 450 keer het woord Vitamine D gebruikt heb in de laatste bijna tien jaar.

In 2010 schreef ik voor het eerst kort over supplementen en gaf ik aan een voorstander te zijn van Vitamine D en schreef ik over de Hollandse pot, vette vis en een pil Vitamine D. Ik beken, de eerste stukken waren vooral ‘statements’ zonder meegeleverd bewijs, al had ik er toen al echt veel over gelezen. In 2012 schreef ik een stukje met de titel “Geschiedenis kan voedzaam voor het brein zijn”, en ja ik schreef ‘We zijn als diersoort 50.000 jaar gelden succesvol geworden door Vitamine D, Consumptie van eiwit, voldoende omega 3 en minimaal graan. Kortom het jagers-verzamelaars voedingspatroon.’ Vanaf die tijd ben ik ook gaan schrijven over het ‘softpaleo’ voedingspatroon (zie ook www.softpaleo.blog). Ook heb ik nog een stukje geschreven over Slaap en Vitamine D en met link naar Melchior Meijer. In 2015 heb ik in samenwerking met Ralph Moorman een stukje geschreven “gezonde voeding 2025”, omdat ik vond dat de formele richtlijnen wel erg ‘sober’ en ‘conservatief’ waren. Ik pleite op 30 mei voor meer aandacht voor preventieve gezondheid en specifiek extra inname van Vitamine D.

Ik ben kortom al meer dan tien jaar een groot fan. En je mag mij daarom gerust een believer noemen. Hoe dan ook, in de winter slik ik 2000 IE (iets meer mag, maar liever nooit meer dan 10.000 IE) en zelfs in de zomer adviseer ik 500-1000 IE (vooral voor ouderen en voor beeldschermwerkers die de hele dag binnen op kantoor zitten). Op 11 maart schreef ik daarom maar op mijn facebook & twitter pagina:

Terug naar COVID en media hype rondom vitamine D vorige week. Wat is nu de inhoudelijke samenvatting rondom D?

• In 2016 bleek uit een meta-studie al dat inname van extra Vitamine D gunstig is bij het voorkomen van acute respiratory tract infections. Corona is zo’n infectie.
• Vitamine D boost dus je immuunsysteem en 10mcg is zeker te weinig. Het gaat eerder om 2000 IE of hoger (50 mcg/d). Slikken dus, zeker nu in deze corona-winter!
• Als je immuunsysteem sterker is, dan heeft COVID dus minder snel vat op je. De positieve relatie tussen Vitamine D en Corona blijkt onder andere uit deze recente Spaanse RTC.
• Er lijkt dus voldoende wetenschappelijke consensus te zijn over het nut. Dit zeggen bijvoorbeeld ook professor Harry Wichers en Professor Huub Savelkoul over inname van Vitamine D pillen. “Er zijn aanwijzingen dat ziektes bij mensen met ernstig vitamine D tekort ernstiger verlopen’’, verklaart longarts en NVALT-voorzitter Leon van den Toon. ,,Dus de hoop is dat aanvulling tot een minder ernstig beloop van Covid lijdt”.
• De kans op toxiciteit met hypercalciëmie en hypercalciurie neemt pas toe bij langdurig doseren boven 10.000 IE. De EFSA heeft de ’tollerable upper limit’ gesteld op 100 mcg/d (4000 IE). Die limiet gaat uit van dagelijkse suppletie en is gebaseerd op twee klinische studies waarin de zgn. ‘No Observed Adverse Effect Level’ (NOAEL) op 250 mcg/d (10.000) werd vastgesteld, en waar door EFSA een flinke veiligheidsfactor overheen is gezet
• Gelukkig pakt mainstream media dit onderwerp positief op: Het Parool, New York Post, het AD, De Volkskrant, NRC. etc. etc.

Kortom, weinig anders dan ik al tien jaar roep. Uiteraard sta ik open voor goede tegenargumenten. Voor de duidelijkheid: die 10 mcg/d is ooit als grens aangenomen vanwege voldoende bewijs tegen de Engelse ziekte, maar D doet dus “meer”. Zullen we dit nu maar eens gewoon gaan accepteren dat dit een wetenschappelijke consensus is?

Huub Savelkoul, hoogleraar Immunologie: "Er zijn veel aanwijzingen dat het slikken van vitamine D de kans om #Covid te krijgen vermindert en als je het krijgt, dat het de ernst vermindert". "Collega Savelkoul is een optimist", zegt @martijnkatan. #Op1 pic.twitter.com/QXBr5KDYVY

— Op1 (@op1npo) October 29, 2020

Katan stelde overigens in de OP1 uitzending: “ Twintig jaar geleden dachten we dat vitamine D hielp tegen asthma, en Alzheimer, en zwangerschapshypertensie, en zwangerschapsdiabetes […]. En de meeste daarvan zijn nu grondig getest en, ja het meeste in de wetenschap mislukt, dus het bleek dan niks te doen.”

Katan’s uitspraken in OP1 waren echter niet alleen weinig praktisch, maar inhoudelijk gezien ook nog eens incorrect. Met dank aan Dennis Zeilstra (Foodlog) kan over Vitamine D ook het volgende worden gesteld:

• Voor asthma concludeert een meta-analyse van RCT’s dat vitamine D effectief is in het verminderen van het aantal asthma aanvallen waarvoor corticosteroïden moeten worden ingezet, vooral bij lage serumstatus.
• Voor Alzheimer zijn nog geen grote, langdurige interventiestudies beschikbaar. Een kleine RCT geeft indicaties voor een gunstig effect.
• Een meta-analyse van RCT’s met vitamine D en/of calcium concludeert dat vitamine D waarschijnlijk effectief is.
• Twee meta-analyses trekken elk de conclusie dat er aanwijzingen zijn dat vitamine D een preventief en curatief effect heeft op zwangerschapsdiabetes.