Ik gebruik mijn eigen blog om mijn gedachtes vast te leggen voor de toekomst (vaak rationeel, wetenschappelijk en onderbouwd met getallen), maar ook om wat scherpe ideeën of suggesties te delen. Scherpte zorgt voor interactie en daardoor wordt elke opinie beter. Althans dat hoop ik. Hier weer een scherpe column, kom maar op met die reacties.

En ja ik ben voor doelstelling 2. Ik ben dus behoorlijk tegen een (full) lockdown. Ik vind het erg dat we het niet voor elkaar krijgen om de situaties in de verzorgingstehuizen te monitoren. En wil niet al teveel beperkingen voor ‘de jeugd’, en denk dat alle economische activiteiten maximaal door moeten gaan. En wil je dan toch met een paar vrienden naar de kroeg? Prima. OMT, Erasmus, RIVM, allemaal blijven ze de paniek-knop indrukken, zonder rationele afweging of analyse.

We zitten nu al weer in januari 2021, de COVID paniek sloeg toe in maart van afgelopen jaar. Dat is bijna tien maanden geleden! In Maart snapte ik dat Rutte en zijn team steun zocht bij een zeer beperkt aantal wetenschappers (vooral virologen). En ik snapte in maart ook dat deze wetenschappers eigenlijk a) niet konden inschatten wat de gevaren waren, b) wisten hoe de verspreiding plaatsvond, en dus c) wat handig en effectief beleid zou kunnen zijn. Met beperkte kennis, toch beleid vormgeven. Het was immers een crisis situatie. Maar vanaf mei 2020 geldt dat argument wat mij betreft niet meer. We hebben nu vreselijk veel meer kennis dan toen.

Laten we eens kijken naar waar we nu staan:

1. The IFR (sterfte kans) van dit Corona-virus is hoger dan een gewoon stevig griepvirus (IFR = 0,4%, waarschijnlijk tussen 0,3% en 0,6%). Maar de IFR is absoluut niet zo hoog als dat in januari of februari werd gedacht ( toen werd >1%, en zelfs 5% werd genoemd).
2. Het virus wordt vooral verspreid via superspread-events, via aerosolen binnen, en druppelcontact op kortere afstand. RIVM zit fout door zo lang koppig alleen afstand als belangrijkste maatregel te benoemen. Buiten is het behoorlijk veilig, en binnen in grote ruimtes waar mensen veel lawaai maken zijn de risico’s veel hoger. Maurice de Hond toen, en Duitsland sinds juni 2020, en WHO sinds een tijdje ook: ze erkennen de rol van “aerosolen” in de verspreiding van het virus. Ventileer dus!
3. Ziek worden en eventueel sterven is vooral iets voor de risico-groepen en ouderen onder ons. Beleid zou daarom ook vooral gericht moeten zijn op het beschermen van ouderen (die dat willen!). En zowel in maart-april als nu in deze periode zien we dat we er niet in slagen om ouderen in verzorgingstehuizen te beschermen. Schande.
4. We hebben ook na maart 2020 geen substantiële vergroting van de IC en ziekenhuis capaciteit kunnen creëren. In de zomer hadden we ziekenhuizen Slotervaart en Lelystad kunnen heropenen, of de RAI, of een cruiseschip kunnen inhuren. Nog steeds hebben we een tekort aan bedden, dat is natuurlijk een aanfluiting. Den Haag mist gewoon ‘execution power’. Rode kaart dus nog steeds. Over PCR zal ik het maar even niet hebben.
5. Nog steeds geen (althans veel te weinig) nadruk op preventie en onze basis gezondheid. Ga naar buiten, val-af als je te zwaar bent, eet gezond en neem bijvoorbeeld extra Vitamine D. Ben je niet te oud, en heb je geen te hoge BMI, dan vallen de risico’s van covid mee. Maar rook dus niet, drink niet te veel alcohol, etc. Sofpaleo dus.
6. Nog steeds hebben Rutte en Van Dissel een soort van gesloten ‘vooroverleg’ in het Catshuis op zondag met het OMT. Dit overleg zou moeten plaatsvinden in de tweede kamer. Beleidskeuzes in een open democratie moeten voorbereid worden door de ambtenaren (SG’s en DG’s) op de ministeries en worden daarna naar de kamer gestuurd voor debat. Wat is trouwens onze doelstelling van het covid beleid?
7. De balans tussen de sociale en economische kosten (meer dan 80 miljard via de overheid, en dan hebben we het niet over de kosten en risico’s van ondernemers en hun werknemers), en de gezondheidswinst kloppen niet. Niet toen, en niet nu. Toen -in maart en april- was het crisis, nu niet meer, nu hebben we kennis, rationaliteit en juiste afwegingen te maken. Toch?
8. Er is nog steeds spraken van massavorming (hypnose van de samenleving). Het virus is onze vijand, en alles dat gedaan wordt om ‘deze oorlog’ te winnen, is geoorloofd lijkt het wel. Heb je een andere voorstel, bagatelliseer je de risico’s of maak je een andere afweging, dan ben je amoreel, je bent fout. Iedereen moet immers gered worden lijkt het wel. Sorry, hoor, maar we worden ziek en gaan doen. We hebben niet het eeuwige leven.

Ondertussen probeert de samenleving te blijven werken, te blijven ondernemen, sporten en ontspannen. Zo goed en kwaad als het kan. De samenleving probeert te blijven leven dus. Maar energie behouden, positief blijven, het is niet altijd even gemakkelijk.

Grote bedrijven houden het niet vol (zie KLM, FrieslandCampina, Booking), en MKB staat helemaal aan de vooravond van een zware (economische) winter. Er zullen nog tienduizenden en misschien wel honderduizenden mensen hun baan kwijt raken in de komende maanden. Teveel waarde gaat dus door het putje met het huidige beleid van lockdowns, te beperkte IC capaciteit en avondklokken. Kappen dus ermee. We moeten naar ‘model Zweden’, echt.

Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes. Personen die wel rationeler naar de materie kijken, professoren die ook vinden dat we een betere afweging dienen te maken. Jaap Goudsmit bijvoorbeeld. Twee andere proffessoren zijn: Hoogleraar Ira Helsloot (op linkedin en recent in de Volkskrant) en Hoogleraar Epidemioloog Rudi Westendorp (nu in NRC).

Rudi Westendorp geeft ook aan dat het middel veel erger is dan de kwaal. De titel van het NRC artikel “Epidemioloog en geriater Rudi Westendorp: ‘We hameren en hameren, en alles gaat kapot” belooft wat. Ik heb genoten van dit artikel, en ben blij. Blij dat eindelijk ook een landelijke krant een kritisch stuk plaats. Eindelijk. Westendorp noemt Covid een SOA, een sociaal overdraagbare aandoening. Drie alinea’s uit het betreffende artikel.

“Hebben we die griepgolf onderschat? Of we overschatten Covid”. Onze perceptie lijkt wel verandert. Nu lijkt alsof elke dode er een te veel. Je hoort het mensen zeggen, ook in de politiek. Ja, dan moeten we ook zeggen dat elke dode door een hartinfarct of kanker er een te veel is. Wat doen we om corona er een beetje onder te krijgen? We hebben de zorg afgeschaald. Maar met alle behandelingen die je uitstelt, dat rekensommetje maakt iemand als Ira Helsloot [hoogleraar besturen van veiligheid] ook, verlies je minstens evenveel gezonde levensjaren als we met lockdowns proberen te redden, misschien veel meer.

„Om te beginnen de proportie terugbrengen. Sterfte door roken is vele malen erger. Het aantal verloren levensjaren door Covid in zijn heftigste en ongebreidelde vorm zou het nog niet halen bij het aantal verloren levensjaren door roken. Ik zal de laatste zijn die zegt dat vijftigduizend doden in een jaar door Covid – want daar praat je dan over – niets voorstelt. Dan gebeurt er wel wat. Het is een derde meer dan normaal. Maar om nou te zeggen: een ramp van Bijbelse omvang, nee.

En wat is dan proportioneel?„Dat moeten we dus met elkaar uitzoeken. Ik denk aan mondkapjes. Als je verkouden bent en je moet een publieke ruimte in, dan zet jíj een mondkapje op. Als je grieperig bent, blijf je thuis. Handen schudden, omhelzen, zoenen, ik denk dat we ermee moeten ophouden. En dan ons reisgedrag. Van Parijs naar Ischgl om twee dagen te skiën en door naar Brabant voor carnaval. Voor mij is dit het einde van Schengen, van de budgettarieven, van de goedkope airbnb’s. Congressen met duizenden artsen? En de volgende dag weer patiënten behandelen? Zie ik ook niet terugkomen. Johan Mackenbach zei het fraai: de biologie van de mens is niet bestand tegen zoveel sociaal gedrag over zulke afstanden. Ons immuunsysteem is niet opgewassen tegen het zo snel uitwisselen van zoveel ziektekiemen.”

Terug naar Ira Helsloot, hij noemt zichzelf een rekenende lone wolf (herkenbaar). Vanuit zijn thuiswerkplek rekent hij kosten-baten door en verloren levensjaren. In een crisis zo groot als de huidige vraagt nu juist om dit soort nuchtere analisten. We hebben niks aan emo-artsen die iedereen willen redden. public health gaat over de groep, de hele samenleving. Enkele alinea’s uit een recent Volkskrant artikel (dank pap voor deze lees-tip):

‘Dat de ziekenhuizen nu volstromen is niet te wijten aan de ziekte zelf, maar aan onze keuze hoe we met deze ziekte omgaan. Een kankerpatiënt geven we ook niet zomaar de duurste kankermedicijnen. Er is triage. Hoeveel is 1 extra gezond levensjaar ons waard? In het geval van die kankerpatiënt is dat in Nederland ongeveer 40 duizend euro. Als het duurder is, dan krijgt die patiënt dat niet, omdat we als samenleving hebben besloten dat dat geld dan beter besteed is aan andere dingen. Voor een coronapatiënt betalen we als samenleving nu 2 miljoen voor 1 extra gezond levensjaar, als we uitgaan van 50 duizend geredde gezonde levensjaren en ondertussen 100 miljard aan maatschappelijke schade. Dat is waanzin.’

‘Kijk hoe we tot in de jaren zestig omgingen met tbc, een ziekte die toen dodelijker was dan corona nu. Tbc kregen we ook niet onder controle, iedereen kon het krijgen. En toch ging de samenleving door. Nederland wees categorale ziekenhuizen aan voor het behandelen van tbc-patiënten. De overige ziekenhuizen waren voor andere ziekten, daar hoefde het personeel ook niet allerlei ingewikkelde beschermende kleding te dragen. Wijs een aantal coronaziekenhuizen aan, laat daar alleen jonge dokters en verpleegkundigen werken die zelf weinig last krijgen als ze besmet raken. Dan hoef je ook niet het halve team in thuisquarantaine te doen bij één besmette collega.’

‘Ik verwachtte dat we in de zomer ook bij corona zo’n plateau zouden bereiken in de discussie, maar we zitten met elkaar nog steeds gevangen in hetzelfde cirkeltje. Media spelen hierin een dubieuze rol. Die zoomen in op het grootste drama, coronaporno noem ik dat. Die ene jonge verpleegkundige die wel overlijdt aan het virus staat meteen in alle kranten – zonder enige context dat het extreem uitzonderlijk is dat zoiets gebeurt bij iemand van die leeftijd, en bij de griep ook kan gebeuren. Als ik dat dan probeer uit te leggen bij de talkshows, ben ik natuurlijk de harteloze rekenaar.’

‘We belanden door die maatregelen in een economische crisis die zeker vijf jaar duurt. Een half miljoen mensen gaan van een modaal inkomen naar bijstandsniveau omdat ze hun werk verliezen. Arme mensen leven korter dan rijke mensen. Zo’n 5-jarige val in welvaart kost gemiddeld 2 gezonde levensjaren, dat is harde statistiek. Een half miljoen mensen maal 2 gezonde levensjaren is een miljoen verloren gezonde levensjaren.’