Bacteriën in onze darm communiceren met ons afweerstelsel

Deze week heb ik een twitter discussie gevoerd op het scherpst van de snede. Zo scherp dat ik via ‘de achterkant’ een e-mail kreeg dat ik niet zo vriendelijk was en via de ’twitter voorkant’ kreeg ik zelf eens tweet waar ik werd vergeleken met Van Gaal. Tja, ik heb twee slechte eigenschappen: (a) ik kan de dominee uithangen, oreren dus. En (2) debatteren op inhoud vind ik enorm leuk, en natuurlijk probeer ik dan ‘gelijk’ te krijgen (it’s an intellectual battle you know). Enfin, debatteren via twitter bevalt niet echt, voor moeilijke onderwerpen zijn 140 tekens gewoon te weinig. Waar ging het over.

Het ging over vaccinatie, over pathogen, over weerstand (?) en over imuumsystemen. Spijtig genoeg gingen al deze onderwerpen door elkaar heen lopen, mijn eenvoudige stelling was “vaccinatie tegen bacteriologische voedselpathogenen kan niet”. Dat zou immers gemakkelijk zijn, ik zou dan wel een vaccinatie prik willen hebben tegen e-coli, listeria, salmonella en nog een paar van die vervelende rakkers (zie ook bad bug book van de FDA). Natuurlijk kreeg ik gelijk te horen dat ik niets wist van darmflora, en laat ik eerlijk zijn, dat weet ik ook niet. Maar toevallig weet ik wel genoeg van voedselonveiligheid om mijn stelling te poneren.

Vermoedelijk -maar nogmaals zeker weet ik het niet- is er gewoon een dosis response relatie te vinden tussen dosis van pathogen en de kans op ziek worden. Het gros van de pathogen micro-organismen maakt namelijk gewoon een toxine -of te wel een ziek makende molecuul- aan. Ik denk echter dat de symptomen van ‘dat ziek zijn’ kortom de effecten verschillen van mens tot mens dan dat daar het -voor mij vage begrip- weerstand een rol speelt. Jonge en oude mensen kunnen veel zieker worden dan ‘gezonde’ gewone mensen van een bepaalde dosis. Standaard toxicologie dus. Risico = kans x effect.

Zonet las ik wel iets grappigs in de Elsevier dat hier mee te maken heeft:

Onze darmen zitten vol vriendelijke bacterien. Tot nu toe werd gedacht dat ons afweerstelsel daar niet op reageert omdat die bacterien niet worden ‘gezien’. Maar in Science schrijven onderzoekers dat een van de vriendelijke bacterien, Bacteroides fragilis, een signaal afgeeft aan T-cellen, menselijke afweercellen, met als boodschap dat deze bacterie niet hoeft te worden aangevallen. De bacterien manipuleren dus ons afweerstelsel omdat onze darm hun huis is.

Ook ik dacht dat onze darmen tot het externe milieu hoorde en dat alleen kleine ‘moleculen’ door de darmwand konden migreren. Er is dus wel degelijk communicatie mogelijk tussen ons interne milieu en het externe milieu (onze darmen). Leuk feitje. Over darmflora en het effect op onze gezondheid is zeker nog niet het laatste woord gezegd denk ik. Richting al mijn twitter vriendjes wil ik wel aangeven niet meer in zo’n fel inhoudelijk debat te zullen stappen. Uiteraard zal ik voorzichtig blijven communiceren over onderwerpen die buiten mijn scope of expertise vallen. Darmflora en gezondheid is een voorbeeld van zo’n onderwerp.

Ik ben tegen een vettax

Mijn kortste blog item ooit: ik ben geen voorstander van een vettax. Argumenten zijn hier te vinden: “vettax – straks komt alles uit de fabriek”. Gevoelsmatig zou ik voor een suikertax kunnen zijn, maar ook dat gaat in de praktijk niet werken (o.a. ivm kruissubsidie en de margemix).

5 januari 20.53
Tiny van Boekel
Dat blijft maar dooretteren, dat idee van een vettax. Volkomen krankjorem. Ik heb het altijd gezien als een speeltje van politici die daarmee hun zogenaamde daadkracht kunnen tonen. Wat ik het ergste hieraan vind is dat mensen het idee krijgen (of liever: bevestigd zien) dat vet slecht is, en dat is gewoon gevaarlijk. Vet is een essentieel onderdeel van ons voedsel en nodig voor de voeding (en ja, ik weet dat er verschillende soorten vet zijn, maar er zijn onderhand genoeg aanwijzingen dat het allemaal niet zoveel uitmaakt bij normale consumptie, dwz als je niet teveel eet). Het gaat om de balans van voedingsstoffen in een totaal voedingsmiddelenpakket en die haal je helemaal onderuit door zo’n onzinnige maatregel. En dan heb ik het nog niet over het ethische aspect dat een overheid mij meent te moeten voorschrijven wat ik wel en niet zou moeten en mogen eten.

Nederlandse pot is het gezondste (mits aangepaste ontbijt en lunch)

Ik blijf voorzichtig met het poneren van stellingen rondom wat nu een gezond voedingspatroon is en wat niet. Natuurlijk heb ik een nette chemisch en biologische achtergrond, en leer ik voldoende van mijn collega’s en via foodlog; helemaal kennis-naief zou ik mezelf daarom niet willen noemen (mijn stukjes over dit onderwerp staan hier).

Bekenden weten dat ik wel wat zie in het paleovoedingspatroon (ik begin ’s ochtends met 2 eieren met spek op bruinbrood zonder boter, een multivitaminepil, extra vitamine D en wat tomaten en/of jus). Ik heb de indruk dat koolhydraten -en nog specifieker suikers zoals fructose– niet echt optimaal zijn voor onze gezondheid (al drink ik koffie met suiker (11-1-2013, inmiddels al een jaar niet meer), en eet ik natuurlijk wel fruit, of drink vers (gepascaliseerd) sap).

Zonet deed Melchior Meijer (lees ook zijn stuk 5 actuele diëten) op Foodlog een heldere uitspraak in de lijn “Jaap Seidell: betutteling aub!” :

Mijn voorlopige bottom line betreffende gezonde mensen: Atkins-achtige low carb geeft fysiologische insulineresistentie. Of dit benign of pathologisch is, is een open vraag. Wat vind jij, Frank? ‘Paleo’ (geen granen, geen bonen, geen zuivel, geen suiker, maar wel knolgewassen en fruit, dus niet very low carb) geeft een sterk verbeterde insulinegevoeligheid. De culprit (er zit een kras in de plaat) zit niet in de macronutrientverhouding maar in bepaalde neolithische elementen.

Als iedere Nederlander vanaf morgen alleen nog aardappelen, groenten en vlees zou eten (ongelooflijk dicht bij ‘paleo’), zouden de meeste welvaartsziekten nog voor Kerst beginnen te verdwijnen. 



Hij heeft het denk ik bij het juiste eind (en mijn moeder vroeger dus (bijna) ook**). Ook de wetenschappelijke wereld werd deze week wakker (dat is een illustrate dat eerst de praktijk en daarna pas de wetenschap komt): Een voedingspatroon met laag glycemische index koolhydraten (knollen, aardappels en  minimaal granen) gekoppeld met consumptie van proteinen (mag ook #beeter zijn) lijkt het beste te zijn. Spijtig genoeg blijft het voedingscentrum vreselijk achterlopen m.b.t haar adviezen.

Ik ben geen communicatiedeskundige maar de boodschap is toch helder ***:
1- eet niet teveel, want dan wordt je dik (en dat is onduurzaam 🙂 )
2- het gaat om gezonde voeding(spatroon) en niet om individuele producten.
3- probeer een beetje paleo vol te houden (en dat is niet gelijk strikt dr Frank, een beetje koolhydraat mag heus wel).

Mijn gemiddeld ontbijt heb ik hierboven beschreven. ’s middags eet ik meestal 2 boterhammen met wat vlees (of pasta). ’s avonds maar 1 of 2 keer per week pasta. De rest van de week eet ik aardappels (of soms friet) met een stukje vlees en groente. Verder ben ik gek op tomaten en sla en fruit. Met fruit pas ik op dat er niet meer dan 3 consumpties per dag worden genomen i.v.m. het suikergehalte. Tussendoor drink ik teveel koffie met suiker, maar ik snoep minimaal. Vermoedelijk zou het beter zijn om dagelijks nog een glas melk of een bakje yoghurt te eten. Of ik genoeg vezels consumeer weet ik niet, en vermoedelijk consumeer ik iets teveel zout.

Rondom duurzaamheid is mijn mening simpel: graag minder mensen op onze aarde (en als we rijker worden dan gebeurt dat ook), graag minder bulk eten en meer kwaliteit eten. Mocht mijn voedsel per consumptie dan iets ‘milieuonvriendelijker’ zijn dan is dat mijn persoonlijke wilskeuze (maar ik eet in ieder geval niet teveel).

** Toen mijn vader nog met zijn fiets naar het werk ging, aten wij tussen de middag warm. Dat was vrijwel altijd aardappels met jus, groente en een beetje vlees, kip of vis. In de ochtend at ik twee boterhamen, en de eerste boterham moest met vlees of kaas. Jam of hagelslag kwam op no 2. Mijn moeder adviseerde ons ook om geen suiker in de thee te doen (en juist daarom drink ik nu wel koffie met suiker) en niet teveel zout te gebruiken (ik ben gek op zout 🙁 ). Na school kregen we een kopje thee met een koekje (oef, foute granen). Pas gedurende op middelbare school veranderde onze eetgewoontes thuis radicaal: (a) slecht of snel ontbijten, (b) ’s avonds warm eten (en dan ook steeds meer rijst en pasta), (c) snacken tussendoor op school.  

*** de discussie gaat natuulijk over de vraag hoe dit te communiceren en wat de rol van de overheid is. Zie ook de lijn op foodlog met de titel: “Obesitasbestrijding achter de dijken” In relatie tot obesitas plaatste ik eerder een stuk van Tim Lang.

De waarheid over koolhydraten (en suikers)

Ik kan het niet laten; hierbij toch nog een klein stukje over dieten en gezonde voedingspatronen. Dat ik inmiddels een beetje overtuigd ben van het feit dat dat fructose niet al te goed voor ons is, mag bekend zijn. Lees vooral nog eens het artikel No Comment waarin ik met plezier verwijs naar Robert Lustig.

Ook het ‘oerdieet‘ (eigenlijk is het helemaal geen dieet), onder ander onder de aandacht gebracht door Frits Muskiet heeft mijn kijk op Voeding en Gezondheid toch echt wel een beetje veranderd. Op Foodlog.nl is een lijn die heet de waarheid over vet, ook dat is interessante materie.

Vanaf gisteren is Melchior Meijer weer terug op het forum. Zijn reacties zijn wat mij betreft pareltje. Hij schiet uit naar dietisten – vriendelijke HAVO meisjes die vooral goed feitjes kunnen stampen – en geeft en passant uitleg over zijn hypotheses (kijk vooral een reactie of zeven boven deze reactie). Dr Frank geeft ondertussen aan dat hij vind dat diabetes type 2 eigenlijk de koolhydraatziekte genoemd moet worden (let wel ik blijf kritisch tegenover het optreden en kennisniveau van Frank van Berkum).

Aanvulling 15 aprik 2010
De lijn van Melchior, Muskiet en Katan wordt een beetje te lang. Inmiddels bijna 500 reacties. Dick is een nieuwe lijn gestart. In de nieuwe lijn een heel interessante verwijzing naar een Foodlog artikel uit de oude doos: Zijn we Jagers of Jutters? Op basis van een artikel van Melchior wordt beargumenteerd waarom wij waarschijnlijk geëvolueerd zijn vanuit de kust (jutters) en niet vanuit de savanne (jagers). Deze theorie is 30 jaar lang controversieel geweest.

Aanvulling 17 april 2010
Melchior schrijft een interessante reactie die het waard is om even over te nemen:

Melchior Meijer
Als ik het goed heb, onderscheid ik hier twee hoofdvragen.

1. Moeten de wetenschappers die verantwoordelijk zijn voor de huidige massacommunicatie betreffende voeding op het matje worden geroepen en zo ja, hoe? Het lijkt me zinnig om nog even een kort overzicht te maken (we herhalen onszelf toch voortdurend) van de adviezen die zowel volgens pubmed als een snel groeiende hoeveelheid empirische waarneming tot onnodige morbiditeit (en mortaliteit) leiden.

a. Het zwart maken van verzadigd vet en het aansporen tot consumptie van meervoudig onverzadigde vetzuren. In de literatuur is geen evidence te vinden voor een oorzakelijk verband tussen inname van verzadigd vet en (hart-vaat-)ziekten, maar enorm veel evidence voor een verband tussen inname van meer dan enkele energieprocenten linolzuur en met name diverse vormen van kanker (maar ook bijvoorbeeld NAFDL).

b. Het dringende advies om de voeding te baseren op complexe koolhydraten, met name graanproducten. Voor de lipidenfreaks onder ons, er is geen onenigheid meer over het feit dat een voeding die uit een hoog energiepercentage koolhydraten bestaat, het zogenoemde ‘atherogene lipoproteineprofiel in de hand werkt. Kort door de bocht: normaal of zelfs laag totaal cholesterol, laag HDL, veel ‘small dense LDL’, veel Lp(a), hoge triglyceridenspiegels. Verhoging inname verzadigd vet corrigeert dit patroon snel. Is een koolhydraatrijke voeding dus uit de aard der zaak slecht? Nee, want er zijn diverse groepen met een hoge koolhydraatinname, ‘slechte’ lipoproteineprofielenprofielen en volledige afwezigheid van welvaartsziekten (tot in de ouderdom). Wat hebben deze groepen gemeen? Ze gebruiken geen tarwe, geen plantaardige olie en geen sucrose (glucose/fructose). Het ‘atherogene’ lipidenprofiel is bij Nederlanders dus een afspiegeling van een metabole ontsporing, ofwel van het Katandieet. Steeds meer gedegen onderzoek suggereert sterk dat gluten, WGA en andere graszaadlectinen (die door selectie in concentratie zijn toegenomen) in het lichaam op allerlei onvoorstelbare clevere manieren de regie overnemen (ondermeer autoimmuniteit). De nadruk op graanproducten leidt ook tot dagelijkse bloedsuiker- en insuline-excursies, die ondermeer het ontstaan van kanker in de hand werken. Bij extreem glucosetolerante mensen zijn dagelijks herhaalde glucoseprovocaties echter geen probleem (Kitava), omdat ze niet tot die excursies leiden. Het is een sprookje dat glucosebelasting tot ‘uitputting’ van de betacellen zou leiden.

c. De huidige adviezen maken niet duidelijk hoe funest de inname van meer dan 20 kilo suiker (sucrose, ofwel glucose/fructose) per persoon per jaar voor een bevolking is.

Het lijkt me onmogelijk om personen aansprakelijk te stellen voor wetenschappelijke miskleunen. Domheid en cognietieve dissonantie zijn niet te bestraffen, ook niet wanneer ze levens kosten. De journalistiek moet de ‘alternatieve’ argumenten laten horen, maar doet dat niet of onvoldoende. Deels uit luiheid, deels uit overdreven vertrouwen in autoriteiten, deels vanwege adverteerdersbelang. De politiek is geen optie. Ik heb dat enkele malen geprobeerd, maar krijg geen enkele sjoege, zelfs niet bij mensen als Agnes Kant.

2. Luisteren mensen naar voedingsadviezen? You bet! Ze pikken de ‘belangrijkste’ elementen feilloos op. Ze zijn matig met verzadigd vet, ze gebruiken relatief veel meervoudig plantaardig (’mediterraan’, ha, ha, ha) vet, ze eten veel complexe koolhydraten, etc, etc. De gevolgen zien we om ons heen en leiden er toe dat mensen op een bepaald moment niet meer luisteren. Ze zien keer op keer dat mensen die ‘gezond’ leven ‘toch’ te dik worden, kanker, hart- en vaatziekten en diabetes krijgen, dus denken ze, terecht: ze kunnen me nog meer vertellen, ik luister er niet meer naar.

Er zullen altijd mensen zijn die ook na de pubertijd opzettelijk zelfdestructief gedrag vertonen en daarmee koketteren. De overgrote meerderheid wil echter liever niet ziek worden en is bereid daar naar te leven, mits ze resultaat zien. Zeker mensen die al een tikje van een welvaartskwaal hebben gevoeld. Ik haal er opnieuw de Zweedse ervaring bij. Daar blijkt dat mensen die fysiologisch correcte (maar politiek incorrecte) adviezen zijn gaan volgen en allerlei ellende zagen verdwijnen, god op hun blote knieen danken dat ze de raad van Livsmedelsverket in de wind hebben geslagen, maar hebben geluisterd naar de groeiende schare artsen en wetenschappers die zich zowel in de media als in hun vaktijdschriften van mensen als Katan (letterlijk!) en de officiele richtlijnen hebben gedistantieerd. Zulke mensen ontbreken hier, Frits Muskiet en Frank van Berkum uitgezonderd.

Maar welk voedingsadvies dan wel volgen? Zelf vraag ik me dat ook af. Ik ben niet (veel) te dik, dus een crash dieet alla dr.Frank ga ik zeker niet doen. Liesbeth zou waarschijnlijk zeggen dat voedingsadvies erg persoonlijk is; misschien heeft ze gelijk, maar wat generieke adviezen zouden best prettig zijn. Dus ik heb nog wat zitten kijken op internet. Eerst maar even een quote van Harriët Verkoelen (Andere gezonde voeding):

Ook Yvonne Lemmers, diëtiste is het eens met Harriët Verkoelen. Zij onderschrijft het afvallen met Andere gezonde voeding zoals beschreven in mijn boek. Op haar website schrijft ze dat er inmiddels meerdere mensen zijn van diverse pluimage die Nederland aan het wakker schudden zijn. Ook ik ben blij dat deze beweging in de voedingswereld gestalte krijgt. Zo zijn er nu: Dr. Frank, Ralph Moorman, Yvonne Lemmers (Grip op Koolhydraten) en ik met Andere gezonde voeding.

We hebben allemaal dezelfde onderliggende boodschap:
VETVERBRANDING DOOR INSULINEVERMINDERING
MET EEN KOOLHYDRAATARMERE EIWITRIJKERE VOEDING

De 4 methoden kunnen goed naast elkaar gebruikt worden. Ze bijten elkaar niet. Ieder heeft zo zijn goede dingen en lekkere recepten. Het is in ieder geval veel beter dan door op de vetarme, koolhydraatrijke toer te proberen om op een lager gewicht te komen met ontbijtkoek, vetarme granenkoeken en 0%-vet-en-zonder-toegevoegde-suiker-producten!

Ze geeft verder aan dat er verschillen zijn met Dr. Frank en dat er inmiddels heel wat mensen die begonnen zijn met Dr. Frank nu overgestapt zijn naar haar methode. Hetzelfde geldt voor Andere gezonde voeding. Ook ik krijg veel mensen die zijn dieet niet vol konden houden.

Nog even een allerlaatste opmerking hier op F4I en wel van van Dick: “we missen het vakgebied voedingsmedische wetenschap“. Hij geeft exact het probleem weer. Dan voor de liefhebbers nog even de voedingstabel (ik prefereer de officiele NEVO tabel, maar hier ook een alternatief). Een beetje basis rondom energie, kCal en de omrekening van de koolhydraat/vet/eiwit/alcohol naar energie staat hier. En dan is iemand nog zo vriendelijk geweest om een koolhydraat teller te maken. De tabel van de USDA (USA) staat hier, en zelf spreekt www.nutritiondata.com mij wel aan. De bomcalorische waarde als begrip is niet voldoende. Ook is de omzettingsefficiency van de verschillende macronutritienten naar ATP van belang. Meer hierover in het artikel van Van Loon.

Aanvulling 20 april 2009
Liesbeth heeft haar kritiek op dr Frank nog eens goed op een rijtje gezet. Haar belangrijkste opmerkingen zijn:
– Van een crashdieet van 1200 kCal val je altijd af, maar wat daarna?
– Weinig koolhydraten is prima, maar 20-30 gram is weel heel weinig om een net voedingspatroon voor op te stellen.
– Low fat is geen goed idee. Vet is nodig om je gal in werking te zetten en ivm vet-oplosbare ingrediënten.

Voedingssupplementen : Waar of niet waar?

Als je een goed en gebalanceerd voedingspatroon hebt, dan zijn supplementen niet nodig, toch? Zelf neem ik dagelijks toch een multivitamine pil [centrum – compleet van A tot Zink] en zou ik eigenlijk ook nog extra Vitamine D en Omega 3 moeten gaan slikken. Waar of niet waar, ik weet het niet. Je zult dit per geval, per nutriënt moeten bekijken.

Ondertussen heb ik wel een mooie site gevonden over voedingssupplementen: Snake Oil? Het plaatje hieronder is een screendump van de desbetreffende site. Al eerder heb ik kleine stukjes geschreven over juiste voedingspatronen (link1 & link2)

Het nieuws van de dag is natuurlijk de presentatie van het Kijk of het Klopt informatiemerk op foodlog.nl

Meer weten over gezonde voedingspatronen? Lees dan nog even deze lijntjes “de waarheid over koolhydraten (en suikers)“, “bewegen om af te vallen is niet duurzaam” en “no comment (of fructose)

Niet gedacht: gebroken schouder, gezonde voeding & vers gepascaliseerd sap smaakt erg goed!

Niet Gedacht, dat is de titel van dit stukje. Een paar weken geleden ging ik met veel plezier een weekje skiën. Ik had zeker niet gedacht, dat ik nu met een gebroken rechterschouder dit stukje met links zou schrijven. Ik hoop over een week of twee weer met twee handen te kunnen tikken, en ook weer een a twee stukjes per week te schrijven.

Ook had ik niet gedacht dat ik zo vaak over het onderwerp voeding en gezondheid – en specifiek dieten – zou schrijven. Nu ook weer. Eerst maar een klein stukje historie. In september 2009 schreef ik voor het eerst over het oerdieet, in oktober 2009 voor de grap een stukje over duurzaamheid, afvallen en voeding, ook in oktober 2009 schreef ik een samenvatting over de ijzer-kellogg’s-case, in december 2009 ben ik gegrepen door Lustig en zijn verhaal over fructose en recent nog (januari 2010) heb ik een samenvatting over diëten gemaakt. En nu? Nu een foodlog verwijzing die gaat over de waarheid over vet. Vooral de discussie over linolzuur, omega 3 en omega 6 spreekt mij aan.. Als ik wat meer tijd heb, dan ga ik de website van Eddie Vos eens goed bekijken.

Wat had ik ook niet gedacht? Dat ik de culi-sapmiddag zo leuk zou vinden. Een heel gezelschap; lekker samen vruchtensappen en smoothies proeven. Daarna nog een kort bezoek aan onze pascalisatiefaciliteit in Ochten (kijk ook nog eens naar PATS op F4I). Lizet Kruyff heeft twee stukjes geschreven. Eentje op haar eigen blog en eentje op Foodlog (sapkuur). Ook Karin heeft een leuk stukje geschreven op haar blog. Voor herhaling vatbaar!

aanvulling 21-2-2010
Lizet heeft nog wat over oesters geschreven op haar blog 18/2/10. TOP en ’t brouwerskolkje werken samen op dit onderwerp.

Frits Muskiet: ‘Onze voeding moet gebaseerd zijn op eetpatroon oermens’

Afgelopen week de inspirerende lezing aangehoord van Frits Muskiet in de Rode Hoed **. Beargumenteerd vertelt hij waarom we eigenlijk weer een oerdieet zouden moeten gaan volgen. Vlees is okay, minder suiker en koolhydraten. En natuurlijk groente, fruit en vis.

Ook op foodlog wordt er nog over dit dieet en de Rode Hoed bijeenkomst gepraat : Rode Hoed I: wat kraakt er nou eigenlijk? en Hoe we eten, past niet bij wie we zijn en Muskiet: obesitasbestrijding is onzorgvuldige basis gezondheidsbeleid. Ik ben geen expert -ben ook niet van plan om me uitvoerig in te lezen- maar het komt plausibel over.

Enkele verslagen over de eerste Rode Hoed bijeenkomst zijn te vinden op (1) nieuwsvoordietisten – Karine Hoenderdos, (2) Biologica**

Aankomende week ga ik weer naar de Rode Hoed
.
** ik stem niet op PvdA of SP; eet gewoon vlees en conventionele voeding. Mijn standpunt is dat we een duurzaam conventioneel eetsysteem zouden moeten willen nastreven. Biologisch is soms niet duurzaam 🙂

Aanvulling d.d.d 13-12-2009

Hierbij een link naar een artikel van Frists Muskiet: Evolutionaire geneeskunde U bent wat u eet, maar u moet weer worden wat u at. Bekijk daarnaast ook het filmpje van Robert H. Lustig. Ik heb op 10 december een korte posting op F4I geplaatst met daarin de verwijzing.

Aanvulling 5 december 2010
Liesbeth heeft een paar korte stukjes geschreven over Oerdis en Paleo, en het voedingscentrum.