Dit is de tweede keer dat ik mijn eigen belofte schend: ik schrijf toch weer eens een stukje over COVID. Gelukkig is het in Nederland geen ‘ding’ meer, het gaat net als de griep gewoon rond in najaar en winter. Zelf heb ik vlak voor de kerst vijf dagen in isolatie gezeten omdat ik ‘besmet’ was en wat milde klachten ervoer. Wat we nu zien is de vraag “wel of geen maatregelen voor China” is weer typisch Nederlandse politiek; natuurlijk kan je besluiten dat bezoekers uit China een negatieve test moeten laten zien. Daar is de -reeds door de tweede kamer geaccordeerde wet- een nieuwe zware wet niet voor nodig, en verwijzen dus naar de eerste kamer is een beetje flauw. Dit terzijde.

De reden waarom dan toch weer een COVID stukje te schrijven is tweeledig:

• Ik wilde al lang een evaluatie doen van mijn eigen analyses en modellen uit 2020-2021. En met recente publicaties kan dat. Specifiek de IRR (immers een risico maatstaf).
• Door stikstof en covid dossiers begin ik steeds meer moeite te hebben met de rol van wetenschappers en hun modellen de vorming van beleid.

Wetenschap gaat over analyse, het begrip (‘snappen’) en dus over begrip en kennis dus. Kennis die bij een correcte uitvoering van wetenschapsbeoefening gepubliceerd worden in een journal. Innovatie en ontwikkeling (maar ook het toepassen van wetenschappelijke inzichten: ontwerp) gaat echter over vernieuwing en dus over vooral over creativiteit en de toekomst. Onze samenleving haalt consequent deze twee takken van sport door elkaar. En we hebben nu ook een generatie van politici die op inhoud veel te zwak zijn, en ondertussen ook nog eens denken waarheden te kunnen halen uit de wetenschap of nog vreemder beleidscreativiteit via de wetenschappelijke instituten te kunnen verkrijgen. Zo vreemd!

Ik heb daarom ook steeds meer moeite heb met modellen en de rol van modellen bij politieke besluitvorming. Kort gezegd moeten wij als samenleving weer eisen dat onze politici terug naar de inhoud gaan (visie en ideeën op de toekomst van Nederland verzinnen en bespreken), de wetenschappers (vooral bij onze overheidsinstituten) moeten we verplichten aan Open Science te gaan doen en daarmee zeg ik ook wat onbeleefd ’terug in jullie hok’. Wetenschappers mogen niet te dicht op beleid en politiek zitten is mijn stellige mening. Wetenschappers mogen zeker niet in afgesloten commissies of ondemocratische organisaties zitten, we moeten een veel sterke scheiding der machten dus gaan eisen, en het politieke debat (op inhoud) moet weer terug komen in de tweede kamer.

Eerst maar terug naar de hoofd doelstelling van dit stukje: een klein beetje reflectie op mijn eigen stukjes en modellen over COVID, specifiek IFR. Ook nu begin 2023 kunnen we niet anders concluderen dat COVID vooral dus een fenomeen is dat vroeger Sick Building Syndrome heette. Dat de verspreiding via druppels verloopt op korte afstand, is een buitengewoon onwaarschijnlijk hypothese en je mag hopen dat het RIVM (OMT) hier a) van geleerd heeft en b) toegeeft dat haar hypothese verkeerd waren.

De Covid-Rationaliteit: binnen in grote groepen is nog oppassen dus, samen sick-building syndrome bestrijden, en het belang van goede ventilatie (CO2 meters als indicator van veiligheid inzetten dus).

De kans om buiten COVID te krijgen (of te verspreiden) is dus buitengewoon laag, de werkelijke verspreiding vindt vooral vooral binnen via aerosolen plaats. Als er binnen slecht geventileerd wordt, dan zijn de risico’s op verspreiding groter. Ik heb in de laatste jaren tientallen stukjes hierover geschreven, in het beginperiode was dat voor therapeutisch voor mijzelf. We zaten immers in lockdowns thuis en de TV boeide me al snel niet meer in die periode. Ik greep daarom terug op mijn wetenschappelijk kennis en opleiding en begon wat te modelleren (zie ook YouTube) over de verspreiding en IFR (risico’s op sterfte). De werkelijke risico’s op sterfte (en/of naar ziekenhuis moeten gaan of een IC bed nodig te hebben) zou immers moeten bepalen welke politieke en beleidsmaatregelen nodig moeten zijn!

Een COVID risico-analyse met de informatie van nu. Van de IFR inschatting voor de populatie naar de risico’s per leeftijdscategorie. >90% sterfte in leeftijd 60+.

In september 2020 heb ik voor de eerste keer geprobeerd mijn ‘eigen zelf-evaluatie’ t.a.v. van mijn IFR analyses te delen op dit blog. Een tweede keer tot inhoudelijke zelf-evaluatie (ik weet het ik ben dan de ‘slager die zijn eigen vlees keurt) heb ik gedaan in januari vorig jaar, een jaar geleden dus.

IFR COVID in Nederland . Een januari 2021 update op basis van de CBS oversterfte cijfers over heel 2020 en de meest recente Sanquin (bloedbank) gegevens van deze maand.

Nu dus een derde keer. De aanleiding is echter een wetenschappelijke publicatie die zes dagen geleden online is gekomen, met de titel “Age-stratified infection fatality rate of COVID-19 in the non-elderly population”. Het artikel gaat vooral de risico’s in de leeftijdscategorie 0 tot 70-jarigen. Dit zijn de meest recente IFR getallen zoals bekend zijn en ik wil die data vergelijken met mijn eigen F4I model uit 2020. Eerst maar de samenvattende tabel uit het wetenschappelijk artikel, en daaronder mijn voorspelling uit 2020. Niet slecht ‘gegokt’ al zeg ik het zelf.

Ook mijn voorspelling voor meerdere pieken in het najaar zijn overigens uitgekomen. We kunnen inmiddels wel stellen dat COVID een regulier virus is geworden van de najaars griepgolven. Mijn voorspelling back to normal in 2021 kwam echter niet helemaal uit, daar hebben we nog een extra jaar op moeten wachten. Wat mij betreft zeer onnodig ook in retro-perspectief. Ook heb ik voorspelling gedaan voor inflatie en daardoor een verlies op koopkracht. Nu, dat hebben we ook duidelijk gezien in 2022 (maar dus niet in 2021) en inflatie is nog niet voorbij. Voedsel gaat bijvoorbeeld nog flink duurder worden.

Covid is straks voorbij in de zomer van 2021, ik denk dat de koopkracht daalt, en denk dat het prima is om flink wat miljard in te zetten in transities.

Ik ga nu van de hak op de tak. Wat hebben we vorig jaar gezien (Stikstof, het kaartje) en in de COVID periode 2020-2022? We hebben gezien dat onze politiek bijzonder zwak op inhoud is, en om advies vraagt aan wetenschappers die vooral hun antwoorden denken te kunnen geven door te gaan modelleren. Ik ben fan van modellen (mits gezien worden als tools in handen van slimme professionals). Er is echter een patroon te ontdekken: de combinatie van modellen in handen van niet praktische geschoolde wetenschappers die samenwerken met niet-inhoudelijke beleidsambtenaren en politici zorgt keer op keer voor verkeerd beleid. Ik zie dit als een groot maatschappelijk probleem.

Hierdoor neemt het vertrouwen in de politiek sterk af, maar hierdoor nemen we ook net iets te vaak verkeerde beleidsbeslissingen. Mijn conclusie is dat we weer sterker het concept scheiding der machten moeten gaan hanteren. Hier een rijtje aanbevelingen:

• De politiek moet zeer voorzichtig zijn met de inzet van modellen (en modellen mogen niet in de wet komen zoals met stikstof wel is gebeurd). Zelf blijven nadenken dus.
• Wij burgers moeten gaan verlangen -nee eisen- dat zowel beleidsambtenaren als politici weer de inhoud voorop zetten. Wat gaan we doen met Nederland?!
• Alle kennisinstellingen moeten op afstand gezet worden van Den Haag (en provincies).
• Wij moeten alle publieke kennisinstellingen verplichten aan Open Science (en Open Data etc.) te doen. Modellen komen op Github.
• Traceerbaarheid en transparantie gaat niet alleen over ‘e-mails’ en ‘appjes’, maar ook over data, modellen, uitgangspunten van modellen, onderliggende code etc.
• Ik heb meerdere interviews over modellen gegeven. Lees onder andere dit stukje op Overnu. Bekijk ook deze YouTube van Pieter Omtzigt “Modellen regeren Den Haag”, en lees zijn PBL lezing na:

PBL Lezing – Misbruik van modellen (04 november 2022, Pieter Omtzigt) from Wouter de Heij